Achteraf je gelijk halen, altijd leuk. Zo mag je de commentaren van Marius de Geus en Leo Platvoet in de afgelopen dagen toch wel karakteriseren. Dat GroenLinks het zo slecht doet, is de schuld van Femke Halsema, want die heeft de partij het liberale pad opgeduwd. Tuurlijk.

Nu heeft Platvoet wel enig recht van spreken, want hij heeft zich consequent tegen de lijn Halsema verzet en is mede daarom uit de senaat gezet. Maar de analyse dat het allemaal de schuld van Femke is, getuigt van weinig inzicht in de politieke dynamiek. Het zijn de leden die de partij maken en de leider is daar een reflectie van, zeker in dit geval.

Toen de PvdA onder Wim Kok de ideologische veren afschudde, leidde dat tot een influx van linkse PvdA’ers bij GroenLinkse (Halsema was er daar een van). Tegelijkertijd leidde de opkomst van de SP tot een uittocht van GroenLinks (bijvoorbeeld Erik Meijer). Het netto resultaat was dat GroenLinks op de socialistische schaal naar het midden opschoof. Degenen zoals Platvoet die stand hielden (waarvoor overigens mijn grote waardering) kwamen daardoor geïsoleerd te staan.

Ondertussen deed Halsema wat van haar verwacht mocht worden. Bij gebrek aan economische malaise was de cultuurdiscussie het grote politieke thema van het eerste decennium en zij positioneerde GroenLinks op de plek waar een van nature internationaal solidaire partij verwacht mocht worden: links liberaal. Dan kun je achteraf wel constateren dat GroenLinks hier het minder uitgesproken profiel van de SP had moeten houden, om toe te slaan als economie weer afkoelt, maar dat is koffiedik kijken. Heel begrijpelijk in het geval van Platvoet, maar daarom niet vanzelf waar. Het SP-achtige partijprofiel waar hij voor staat, is een gepasseerd station.

Wie de koers van GroenLinks wil voorspellen, doet er goed aan naar de leden te kijken. Die zijn relatief jong, goed opgeleid en hebben de onzekerheden van de moderne arbeidsmarkt aanvaard. Ik denk niet dat ontslagbescherming ooit nog tot verhitte debatten in de partij gaat leiden. GroenLinks zal in dit soort sociaaleconomische zaken min of meer de PvdA volgen (die stukken minder links is dan ze zich profileert). Mogelijkheden tot onderscheiding zitten in ecotaks en andere belastingen om consumptie af te remmen ten faveure van lagere belastingen op arbeid. Dit is een sentiment dat hoort bij de kern van het GroenLinks gedachtegoed en dat door zoveel kiezers herkend wordt dat terugkeren naar een zetel of tien goed mogelijk is.

De toekomstige leiders zullen zich ongetwijfeld hierop profileren. Bas Paternotte noemt Wijnand Duyvendak als partijvoorzitter, terwijl het aantal mensen dat Kathalijne Buitenweg als toekomstig partijleider tipt, niet meer op twee handen te tellen zijn (saillant detail: hun beide partners Mirjam de Rijk en Maarten van Poelgeest speelden een prominente rol bij het wegsturen van Jolande Sap – en dan delen ze ook nog eens hun postcode, als je van complottheorieën houdt kun je je lol niet op).

Duyvendak en Buitenweg hebben inderdaad het inhoudelijke profiel dat bij de meest waarschijnlijke koers hoort (al heeft de eerste wel een uphill battle te voeren). Maar waarschijnlijker is dat we de komende jaren nog verrassingen gaan zien, te beginnen bij het strijd om het partijvoorzitterschap. Ik zet mijn geld nog niet in op poppetjes die ik de schuld ga geven als het electoraal toch weer tegenvalt.