Privacy is geen gebraden kippetje

Sinds ik mijn maandelijkse column in De Ingenieur kwijt ben (vernieuwing bladformule, u kent dat wel) heb ik de Volkskrant ontdekt als podium voor mijn opinies over techniek en maatschappij. Hieronder een iets uitgebreidere versie van het artikel over privacy dat er vanochtend in stond.

Iedereen met een mobiele telefoon krijgt daarbij een behoorlijk privacybestendige berichtenservice: sms. Daarvoor geldt een stuksprijs. Daarom zijn veel Nederlanders geswitcht naar WhatsApp. Dat is namelijk gratis.

Toen WhatsApp vorige week werd overgenomen door Facebook, leidde dat tot golfje van verontwaardiging. Mensen vreesden voor hun privacy, omdat Facebook andere gebruiksvoorwaarden hanteert. Maar in plaats van terug te schakelen naar sms, installeerden velen het Russische alternatief Telegram. Want gratis. Kennelijk vinden we privacy wel belangrijk, maar het mag geen geld kosten.

Schunnig misbruik

Het is een oude economische wet: als het niks kost, is het niks waard. Wanneer we niks over hebben voor onze privacy, geven we daarmee aan er beperkte waarde aan te hechten. Hoewel we te lui zijn om de gebruiksvoorwaarden te lezen, weten we best dat we al die gratis diensten van Facebook en Twitter tot LinkedIn en Gmail betalen met de persoonsgegevens die we daar achterlaten. De verontwaardiging over nieuwe voorwaarden voor WhatsApp is dan ook curieus. Wie wist werkelijk onder welke voorwaarden hij van WhatsApp gebruik maakte?

Facebook kent de economische wet ook. Het bedrijf vindt dat zijn dienst iets waard is – en terecht, gezien het aantal gebruikers. Dus is het van zijn kant volkomen terecht betaling te verwachten. Iedereen die de prijs te hoog vindt, kan afzien van de aankoop.

Persoonlijk ga ik er altijd van uit dat alle informatie die ik bij een gratis dienst parkeer op de meest schunnige manieren misbruikt mag worden. Dat is een gedachte die behoorlijk disciplinerend werkt. Ik heb een helder publiek profiel en dat bewaak ik (met als gevolg bijvoorbeeld dat Facebook, bij gebrek aan informatie over mijn privé-leven, consequent probeert mij datingsites aan te smeren). Voor persoonlijke communicatie schakel ik over naar telefoon, sms en ouderwetse e-mail. Dat zijn niet toevallig diensten waarvoor ik betaal. Daar krijg ik iets voor terug.

Privacy is immers geen gebraden kip die als vanzelf de mond in dient te vliegen. Het is iets dat je moet verwerven en verdedigen. Wie daartoe niet bereid is, maar verwacht dat anderen zich om niet voor hem inspannen, geeft de controle over zijn privacy zelf uit handen en moet niet verbaasd zijn als iemand ermee aan de haal gaat – en al helemaal niet het slachtoffer uithangen als er iets verandert in voorwaarden die hij toch ongezien wegklikt. De bijl aan de wortel van de privacy wordt niet gelegd door datazuchtige internetbedrijven, maar door burgers die hun gegevens niet op waarde schatten.

(Volkskrant link met veel boze reacties van mensen die op hoge toon een gebraden kip eisen) (doorplaatsing bij De Morgen)