Clarice Lispector – Near to the wild heart

Van de debuutroman Near to the wild heart van Clarice Lispector werden in 1943 zo’n 900 exemplaren gedrukt. Toen de Braziliaanse krant Folha Carioca haar lezers vroeg naar de beste roman van het jaar, won Lispector met 457 stemmen. Kortom, een overrompelend debuut, over een vrouw die zich ontworstelt aan een huwelijk en weer zo vrij en ongebonden wordt als ware ze een meisje van vijf.

Minstens zo revolutionair als de inhoud was de stijl, onvergelijkbaar met alles wat tot dan toe aan literatuur was verschenen in Brazilië. Recensenten moesten terugvallen op buitenlandse voorbeelden: James Joyce, Marcel Proust, Virginia Woolf. Zelf moest ik vooral aan William Faulkner denken, misschien omdat Lispector een broeierigheid oproept die ik meer met het zuiden van de VS associeer dan met Europa.

De vraag is natuurlijk of zo’n ooit revolutionair boek na zeventig jaar overeind blijft. Het antwoord is ja. De stijl is hermetischer dan we nu gewend zijn, maar het blijft een fascinerend, diepgravend verhaal over een vrouw die voor zichzelf kiest. Als anderen haar daarom een gifslang noemen, het zij zo. De lezers vielen als een blok voor haar – en nog steeds. Toen ik afgelopen zomer in Rio de Janeiro was, zag ik banieren met uitspraken van haar hangen aan een van de prominente musea in de stad.