Ieder jaar probeer ik tijdens het IFFR tenminste de Indonesische films te zien. Dit jaar waren het er twee, met een totaal verschillend karakter, maar wel allebei met sociaal onrecht als thema.

A woman from Jawa speelt zich af tegen het eind van de koloniale tijd. Asih, de nyai (bijvrouw) van planter Willem van Erk, weet dat ze bij zijn aanstaande dood er alleen voor zal staan. Al diens bezittingen vallen toe aan zijn vrouw in Nederland en zij is door haar eigen verwanten uitgestoten. Ze runt al jaren de plantage, maar zal er niets van terugzien. Zonder Willem is ze niemand.

Een mooi gegeven voor een drama, maar helaas wordt het plot te schematisch uitgewerkt. Dat komt mede door de keuze van regisseur Garin Nugroho om het te verfilmen als een toneelvoorstelling: één mise-en-scène, één nauwelijks bewegende camera. De acteurs doen mee met grootse gebaren en dictie, alsof ze een zaal van een paar honderd man moeten bereiken in plaats van een kijker die pal voor hun neus staat. Er wordt veel aangekaart door de bonte stoet aan politiek activisten, advocaten, moslimleiders, schreeuwende passanten en wat dies meer zij, maar uiteindelijk komt de hoofdpersoon daardoor niet uit de verf.

Solo, Solitude

Hoe anders is het met Widji Thukul, de hoofdpersoon uit Solo, Solitude. Die film concentreert zich zo op de doodsangst van de dichter in ballingschap dat de misstanden (hij wordt gezocht in verband met de oprichting van een politieke partij, hetgeen verboden was in de tijd van president Suharto) slechts zijdelings aan bod komen. Er wordt veel gezwegen door Thukul, die bij voorkeur onder zijn hoedje wegduikt en pas langzaam een beetje begint zijn levenslust terug te krijgen, tot hij uiteindelijk zelfs durft terug te keren naar zijn vrouw in Solo.

Regisseur Yosep Anggi Noen beantwoordde na afloop van de voorstelling vragen uit het publiek, onder meer over de uitgebreide research die aan de film vooraf ging. De film ging onlangs pas in première in Indonesië, aanvankelijk in een beperkt aantal zalen. De belangstelling bleek echter groot voor deze kleine, vrij trage biopic over een dichter wiens werk nog altijd voorgedragen wordt bij protesten in zijn vaderland. Thukul werd voor het laatst gezien tijdens een demonstratie in 1998.