Mohsin Hamid: Exit West

In een stad die we niet Aleppo of Damascus mogen noemen ontmoet een vrijgevochten jonge vrouw een behoedzame jongeman. Hij vindt haar spannend, zij krijgt van hem ruimte. De twee krijgen iets met elkaar, terwijl een enkele aanslag uitgroeit tot een burgeroorlog en daarna onderworpenheid aan een onberekenbaar, kwaadaardig regime. Dan doet het gerucht de ronde dat in de stad deuren bestaan waardoor je naar het westen kunt stappen – en begint het verhaal van Mohsin Hamid in Exit West pas echt.

De deuren zijn uiteraard een metafoor voor mensensmokkelaars. Je betaalt hen en stapt een onbekende schaduwwereld in waarin je niks meer te zeggen hebt en maar moet zien waar je belandt. In het geval van Nadia en Saeed is dat een vluchtelingenkamp op het Griekse eiland Mykonos, vervolgens een door vluchtelingen gedomineerde wijk in Londen en tot slot Californië. Maar anders dan bij Rodaan al Galidi is het vluchtelingencircus niet het onderwerp van Exit West. Het gaat om de relatie tussen de twee geliefden die verandert onder de omstandigheden.

Scharnierpunt

Het knappe van Mohsin Hamids verhaal is dat de toenemende wrijving tussen Nadia en Saeed direct volgt uit hun karakters die hij in het begin schetst. Het is begrijpelijk dat in een conservatieve maar min of meer leefbare samenleving een vrije vrouw en een bescheiden man elkaar aantrekkelijk vinden. Het is logisch dat een repressief regime hen dichter bij elkaar brengt, maar evenzo dat naar mate hun omgeving minder dwingend wordt de inherente tegenstellingen in hun karakters zich meer manifesteren.

Van Mohsin Hamid las ik eerder The reluctant fundamentalist, dat zich ook op het scharnierpunt van oost en west afspeelde. Exit West is wederom vloeiend geschreven (ik las hem in het Engels), maar kent meer diepgang. Er zitten wat rare intermezzo’s met vluchtelingenverhalen in die het hoofdverhaal hinderlijk onderbreken, maar verder leidt Hamid zijn lezers met vast hand naar een onvermijdelijk en toch bevredigend einde.