Een zekere Jon Jacobs betaalde eind vorig jaar honderdduizend dollar voor een niet bestaand vakantieparadijs, genaamd Space Resort. Het Space Resort bevat 1000 appartementen, een winkelcentrum, nachtclubs, stadion, jachtgronden en zo nog het een en ander, waaronder uiteraard een aanlegplaats voor ruimteschepen. Jon Jacobs deed deze aankoop bij zijn volle verstand. Hij denkt dat hij de investering er wel uit gaat halen.

Welkom in Entropia, de virtuele wereld van het Zweedse bedrijf MindArk, waar het lokale geld, de ped, een vaste wisselkoers heeft ten opzichte van de dollar. Iedereen kan gratis een avatar aanmaken in dit online spel, maar dan ben je een ped-loze paria. Wil je genieten van de leuke dingen in Entropia, zoals een bezoekje aan het Space Resort, dan heb je geld nodig. Je kunt dat proberen los te peuteren van andere spelers, of van je credit card laten halen. Slimmeriken als Jon Jacobs proberen de eerste optie, de meeste spelers spenderen één à twee dollar per uur aan het spel. Niet duur, vergeleken met bijvoorbeeld een bioscoopkaartje.

De ‘investering’ van Jacobs, in Entropia bekend onder zijn avatar Neverdie, trok zoveel media-aandacht dat duizenden nieuwelingen zich meldden in het virtuele land. Rijk zullen ze niet worden, want economisch gesproken is Entropia een piramidespel. Er wordt geen werkelijke waarde gecreëerd, alleen geld doorgesluisd van de ene deelnemer naar de ander. Waarbij MindArk natuurlijk het nodige afroomt, vooral door zijn monopolie op wisseltransacties.

Enfin, ik ben informaticus, geen econoom, dus mijn verbazing gaat vooral uit naar de mate waarin mensen kunnen opgaan in een niet-bestaande wereld. Entropia is niet de enige, ook Ultima, Habbo Hotel en Everquest timmeren aan de weg, elk met hun eigen economische modellen (ik laat online vechtspellen als World of Warcraft even buiten beschouwing, al hebben die meer spelers).

Een beetje verder filosoferend begon ik me af te vragen hoeveel aspecten van de werkelijke wereld je in een computerspel moet inbouwen, voordat het onderscheid vervalt. In mijn eigen Entropia zou ik gewone dollars gebruiken, geen ped’s, en mijn winst uit de omzetbelasting halen. Ik zou de mogelijkheid om een huis in te richten lenen van Habbo Hotel, de sociale interactie van Sims. Mijn eigen beroep, makelaar in informatie, kon zich ook werkelijk grotendeels in cyberspace afspelen. Alleen voor wat materiale basisbehoeften had ik de echte wereld nog nodig, maar de rest van mijn leven kon ik waarschijnlijk wel overdragen aan een avatar.

In de weken na de coup van Jon Jacobs begon ik na te denken over een eigen virtueel land, geheel vrij van het escapisme dat alle bestaande online spellen bieden. Alles zo echt mogelijk. Eigen wetten, economie, belastingstelsel, verkiezingen, parlement, de hele mikmak. Als ik een resort wilde creëren, spoot ik wat zand op in de Perzische Golf. Zodra genoeg mensen erin geloofden, konden we samen onze onafhankelijkheid uitroepen. Een land zonder grondgebied, de ultieme bestemming van cyberspace. Leek me een unieke gedachte.

Tot ik een weekje op Malta doorbracht en erachter kwam dat zo’n volstrekt virtueel land al ruim tweehonderd jaar bestaat. Het heet de militaire orde van Sint Jan van Jeruzalem, ofwel de Hospitaalridders, ofwel de Ridders van Rhodos, ofwel de Ridders van Malta. Toen de ridders in 1798 door Napoleon van Malta verjaagd werden, verloren ze wel hun grondgebied, maar niet hun soevereiniteit en dat is zo gebleven. Tegenwoordig doen ze nog vooral waar ze ooit voor opgericht werden: medische zorg verlenen aan de behoeftigen. Vechten tegen het islamitische gevaar is er niet meer bij.

De ridders hebben twee paleizen in Rome en ambassades in een paar landen, die dezelfde status van onschendbaarheid hebben als alle andere ambassades. Formele diplomatieke relaties met honderd landen. De munteenheid is de scudo, met een vaste wisselkoers ten opzichte van de euro: 0,24 euro voor één scudo. Ook hebben ze een heuse zetel als waarnemer bij de Verenigde Naties. Een internet-suffix ontbreekt, maar verder lijkt het verdacht veel op een land.

Hoe dan ook, de Hospitaalridders liggen mijlenver voor op Entropia en alles wat ik bedacht had. Al dat virtuele gedoe is leuk, maar denk niet dat het nieuw is.