Niets nieuws in het westen

1241

Tachtig jaar geleden verscheen ‘Im Westen nichts Neues’ van Erich Maria Remarque, een goede aanleiding om dit anti-oorlogsboek eens te lezen. Door simpelweg te beschrijven hoe het er aan het front toegaat slaagt Remarque erin bij de lezer geheide oorlogswalging op te roepen. Remarques afstandelijke stijl dwingt de lezer zelf een moreel oordeel te vormen. Zijn soldaten zijn gedoemde wezens, die leven met de dood op schoot, zonder enig geloof in de zin van de oorlog.

Niet zo gek dus dat het boek op de brandstapel belandde van Adolf Hitler. De nazi-leider had aan hetzelfde front gediend als Remarque, maar hield liever een heldhaftig beeld van de frontsoldaat in stand, een gemotiveerde strijder voor volk en vaderland. Dat beeld was ook in de aanloop naar de nieuwe oorlog noodzakelijk. Landgenoten die ‘Im Westen nichts Neues’ lazen, zouden maar gedemotiveerd raken.

Tussen alle ellende door valt er in de roman overigens ook het nodige te lachen. Wanneer de kanonnen even zwijgen, slaan de jonge soldaten aan het dollen. Dat is een beeld dat Hitler beter beviel, maar het is slechts een dun masker om even het bloed en de afgerukte ledematen te vergeten.