Drie van de Antillen (Bonaire, Sint Eustatius en Saba) worden een soort gemeenten van Nederland, zo is de bedoeling. Dat leidt tot een heleboel grondwettig gedoe, want de drie eilanden krijgen niet alle rechten en plichten van gewone Nederlandse gemeenten. Ze hebben bijvoorbeeld minder grip op hun eigen financiën. Omdat de eilanden niet onder de Nederlandse grondwet vallen, is artikel 1 niet van toepassing, met als gevolg dat het homohuwelijk er niet bestaat.

Kortom, er wordt geschipperd met de ‘bijzondere gemeenten’ op een manier die bij hun Nederlandse equivalenten volstrekt onaanvaardbaar zou zijn. De Tweede Kamer was dan ook zeer kritisch over de voorstellen en nam vorige week een karrenvracht moties aan die staatssecretaris Ank Bijleveld nog net niet onder curatele stelt in het dossier. Hoogleraar staatsrecht Douwe Jan Elzinga zette de bezwaren op een rijtje met als conclusie: “Het betekent (…) dat de regering en de Raad van State geen zuivere grondwettoets hebben uitgevoerd.”

Elzinga komt echter ook met een aardige loophole waar Nederlandse gemeenten gebruik van zouden kunnen maken om aan een gekozen burgemeester te komen. In de huidige voorstellen kunnen de Antillen namelijk ook de grondwet omzeilen inzake burgemeestersbenoemingen. Wanneer – willekeurig voorbeeld – Texel eenzelfde bijzondere status krijgen als de Antilliaanse eilanden, zou het zijn burgemeester kunnen gaan kiezen. Voor Staphorst zou zo’n status aantrekkelijk kunnen zijn om homohuwelijk, abortus en euthanasie buiten de deur te houden.

En zo wordt er constitutioneel aangemodderd, omdat de simpelste oplossing – maak er een provincie met drie gemeenten van – op bezwaren stuitte. Maar zijn drie kleine eilanden met in totaal 20.000 inwoners al dat gehannes waard? (gc)