Gisteren presenteerde GroenLinks het verkiezingsprogramma 2010. Dat heb ik natuurlijk nog niet in zijn geheel gelezen, maar ik heb wel alvast gebladerd naar de onderdelen die mij het meest interesseren, zoals digitale vrijheid. En daar staat iets heel raars in (vind ik):
“In internationaal verband komt Nederland op voor het recht om informatie te delen, te kopiëren en te bewerken. Auteursrecht geldt dan alleen nog maar wanneer informatie opnieuw wordt gepubliceerd voor commerciële doeleinden. Nederland pleit voor verkorting van de termijn van auteursrecht tot maximaal 10 jaar, met een ruime overgangstermijn voor bestaande rechten. Auteurs mogen zelf hun rechten exploiteren of afstaan aan het publieke domein.”
In de eerste drie zinnen staat dat auteurs na tien jaar hun rechten kwijt zijn. Iedereen mag daarna doen wat hij wil met hun muziek, romans en tekeningen, behalve geld verdienen. De laatste zin lijkt echter te suggereren dat auteurs nadien zelf over hun rechten mogen beslissen.
Misschien wordt bedoeld dat licentiecontracten tussen bijvoorbeeld muzikant en platenmaatschappij of dichter en uitgeverij maximaal tien jaar mogen duren. Of dat het onmogelijk wordt afstand te doen van je copyrights. Het kan ook een open deur zijn die de bestaande praktijk beschrijft (ikzelf doe nu alle drie met mijn teksten: in licentie geven, zelf exploiteren of aan het publieke domein geven). Hoe dan ook, het is een mistige passage.
Ik vrees dat bij digitale rechten teveel aan het downloaden van muziek gedacht wordt. Veel muzikanten zien het verspreiden van hun tracks als een manier om promotie te maken voor hun concerten. Die alternatieve bron van inkomsten hebben schrijvers en tekenaars niet of nauwelijks. Voor alle auteurs geldt dat, als ze succesvol zijn, de royalty’s een goede aanvulling op hun vaak karige pensioen zijn. Dat zou ze afgenomen worden, als ze tegen die tijd hun rechten als auteur kwijt zijn.
Uiteraard hoeft het vervallen van je rechten aan het publieke domein geen ramp te zijn, omdat het commerciële exploitatie niet uitsluit. Boeken van dode schrijvers verkopen nog steeds, al kun je ze ook van Google Books downloaden. De commerciële waarde daalt daardoor echter wel. Maar voor mij is het vooral een principekwestie: als auteur mag je zelf, zolang je leeft, weten wat je doet met je creatie.
Dank voor je commentaar. Wordt het duidelijk als we van de laatste zin een apart programmapunt maken?
Bijvoorbeeld: “Binnen de termijn van het auteursrecht mogen auteurs zelf hun rechten exploiteren of afstaan aan het publieke domein.”
Voor componisten (dat zijn ook auteurs) en muzikanten betekent het dat ze het beheer van hun rechten mogen uitbesteden aan een organisatie als Buma of een platenmaatschappij, maar het hoeft niet.
Verdien jij nog geld aan je werk van 10 jaar geleden? Dat geldt slechts voor een handvol succesvolle auteurs. Er is steeds meer onderzoek dat laat zien dat de optimale termijn van auteursrecht rond 15 jaar ligt en dalende is. Zie bijvoorbeeld http://tweakers.net/nieuws/48394/onderzoeker-copyright-moet-na-veertien-jaar-verlopen.html (volg eerste link). Dan zijn het belang van de auteur bij een redelijke vergoeding en het maatschappelijke belang bij vrij gebruik van het werk in evenwicht.
Verkorting van de termijnen van auteursrecht vergt overigens aanpassing van de Conventie van Bern en EU-richtlijnen. Het is een kwestie van lange adem.
Verkorting geldt niet voor de morele rechten van auteurs, zoals het recht op naamsvermelding en het recht om zich te verzetten tegen wijziging of aantasting van het werk, die lopen tot aan hun dood. Dat zouden we nog er nog bij kunnen vermelden, desgewenst. Het neemt wellicht een deel van je zorg weg…
Zouden er minder meesterwerken geschreven worden als het auteursrecht nog maar 10 jaar geldt? Lijkt me sterk.
@Richard. De toelichting bij het tweede programmapunt (over Buma) vind ik helderder dan de formulering zelf.
Ik snap de redenering om auteursrecht meer in lijn met het octrooirecht te brengen wel, maar dat laatste is steeds minder een individueel recht, maar een recht van bedrijven.
Inderdaad, slechts een kleine groep auteurs heeft baat bij lange copyrights en er zullen niet minder meesterwerken om geproduceerd worden, maar degenen die zo’n meesterwerk maken, mogen daar best wat langer dan tien jaar van profiteren, voor het publiek bezit wordt. Collectivisering van eigendom is gewoon niet zo mijn insteek in de politiek.
@Christian, ten eerste, als je het hebt over ‘collectivisering van eigendom’ moet je het er wel eerst over eens zijn wat eigendom is en wat niet. Intellectuele eigendom vind ik een ander soort beest dan tastbaar eigendom.
Ten tweede, de maatschappij als geheel zou er wel eens bij gebaat kunnen zijn wanneer werken na 10 jaar vervallen aan het publiek domein. Sterker nog, het lijkt me aannemelijk dat het leidt tot de ontdekking van nieuwe meesterwerken die anders achter slot en grendel waren gebleven.
@ Reinouts: Behalve meesterwerken en beroemde auteurs/kunstenaars hebben juist ook hun minder bekende vakgenoten baat bij goede en langdurige bescherming van het auteursrecht. Al was het alleen maar vanwege de verplichting voor naamsvermelding bij het (kunst)werk dat je gemaakt hebt, overigens iets dat regelmatig ‘vergeten’ wordt. Zoiets is leuk voor (de erven van) Karel Appel, maar nog veel leuker voor -om maar eens iemand te noemen- Rana Berends. De regeling tot 70 jaar na de dood is wat overdreven, maar 10 jaar is echt belachelijk kort. Als relatief onbekend kunstenaar verdien ik nu geld aan een schilderij dat ik in 1998 maakte, maar dan gaat hierbij inderdaad wel om commercieel gebruik. En verder zou ik het buitengewoon vervelend vinden dat Jan en alleman mijn werk zomaar kan afbeelden in contexten die ik zelf niet wil.
@Rana Berends, naamsvermelding en ongewenste context gaat precies over die morele rechten waar Richard Wouters het in commentaar #1 over heeft. Die zijn dus niet in “gevaar” in het conceptverkiezingsprogramma.
Wat zijn jullie een materialistische partij dat je meer waarde hecht aan tastbaar eigendom dan aan intelectueel eigendom. Zie reactie 3.
Echter voor auteurs is intellectueel eigendom behalve een artistieke prestatie óók tatstbaar eigendom, want daarmee verdienen zij de kost. Ik weet niet waar uw onderzoek op gebaseerd is, maar de professionele schrijvers die ik ken, als bestuurslid van de Vereniging van Letterkundigen, verdienen allen levenslang de kost met hun werk. Zeker niet alleen recent werk, maar werk vanaf het moment dat ze beroepsmatig aan de slag gingen. Zo krijgen ze leengeld van boeken die rustig twintig jaar oud zijn en wordt ‘oud’ werk vaak opnieuw uitgegeven of gebruikt. Die opgebouwde royalty’s en leenrechtvergoeding is het pensioen van kleine zelfstandigen die met schrijven de kost verdienen. Het is ongekend populistisch om auteurs hun inkomen te willen ontzeggen om piraterij goed te praten.
Waarom is er geen overleg met makers geweest?
Waarom wordt er niet gerept over een vergoeding voor de makers als downloaden niet langer strafbaar is, zoals een internettoeslag.
Ik ben diep teleurgesteld in Groenlinks. Sinds ik volwassen ben heb ik op deze partij gestemd. Daaraan is met dit onzalige voorstel een eind gekomen. Nooit meer Groenlinks voor mij.
Even dacht ik nog dat het een vergissing was, maar helaas zijn jullie serieus met dit schandalige voorstel.
Iedereen kan straks verdienen aan ons werk, behalve de makers zelf…
Kunstenaars willen gelezen, gezien en gehoord worden
Maar niet op de manier die GroenLinks voorstaat, namelijk gratis en voor niets, omdat dat nu eenmaal ‘normaal is bij miljoenen internetgebruikers’.
Het is van de zotte dat GroenLinks op een dergelijke populistische manier stemmen denkt te kunnen ronselen over de ruggen van kunstenaars. Het conceptvoorstel waarover Halsema en Peters schrijven is de dood voor kunstscheppend Nederland.
Waarom?
Er wordt gesproken over het verkorten van het auteursrecht van 70 naar 10 jaar. Voor het gemak vergeten de dames daarbij te melden dat het GroenLinks voorstaat om dat auteursrecht van 70 jaar na de dood van een auteur te verkorten naar 10 na publicatie van het werk. Dat veroordeelt de kunstenaar om 10 jaar na publicatie van zijn werk met lede ogen toe te zien hoe anderen zich kunnen verrijken met dat werk, zonder dat hij of zij daar een cent voor terug ziet. Een voorbeeld: De oesters van Nam Kee van Kees van Beijnum zou nu rechtenvrij zijn. De heer Van Beijnum, die daar nog meer dan behoorlijke aantallen van verkoopt, zou er geen sou meer voor krijgen. Weg inkomen, weg pensioen. Sorry, meneer Van Beijnum. Fijn dat u zo hard heeft gewerkt, maar we hebben u nu wel genoeg betaald.
Ik wil de eerste werknemer nog meemaken die na tien jaar trouwe dienst van zijn baas te horen krijgt, dat baaslief nu voldoende heeft gespendeerd aan hem en dat hij de resterende tijd die hij in dienst is voor niets mag werken. Ik wil wel eens weten wat de staat daarover te zeggen heeft als zij de kosten van levensonderhoud van die werknemer mogen oppakken.
De dames van GroenLinks beweren dat gemiddeld 97% van de royalty’s in de eerste zeven jaren worden verdiend en dat de langlopende auteursrechten nieuwe bewerkingen en een snelle toegang tot de Europese markt in de weg staan. Als dat al zo is, is dat dan een reden om het auteursrecht maar weg te gooien na 10 jaar? Het zijn juist die ook na 10 jaar doorlopende royalty’s, leengeldvergoedingen, flimrechten (denk aan Jan Terlouw, wiens meer dan 10 jaar oude boeken nu verfilmd worden) die de kunstenaar zo hard nodig heeft omdat het de basis vormt van zijn inkomen, of dat nu binnenkomt via reguliere verkopen van degene aan wie hij zijn rechten tijdelijk heeft verpand of via uitgave in eigen beheer nadat die exploitatierechten weer aan hem zijn teruggevallen. In het voorstel van GroenLinks betekent dit op dit moment dat Sjoerd Kuyper de rechten verliest van al de werken die hij voor 2000 heeft geschreven. Dat zijn 45 werken! 45 Vogelvrije werken. Werken die hij in eigen beheer of via een uitgever kan uitgeven om inkomsten te genereren, maar die niemand meer zal kopen omdat GroenLinks ze om te scoren graag gratis weggeeft.
Wie zijn die mannen en vrouwen van GroenLinks dat ze zomaar over ons inkomen willen beslissen? Hebben wij dan ook wat te zeggen over hun inkomen?
Het is waar dat kunstenaars in een niet al te rooskleurige onderhandelingspositie zijn gemanoeuvreerd. Die onderhandelingspositie denken te kunnen versterken door ze na 10 jaar hun recht op inkomen te ontnemen is een gotspe. Als de verdientijd van kunstenaars zo drastisch wordt ingekort, zullen ze alleen maar meer onder druk gezet worden en GroenLinks rept er nergens over hoe ze dat willen voorkomen.
Het is waar dat het auteursrecht aan herziening toe is. De wereld gaat voort en zo gaan ook kunstenaars voort. Kunstenaars staan daarbij het hergebruik van hun werk helemaal niet in de weg, er zijn er genoeg die het zelfs zullen toejuichen dat hun werk als creatieve bron dient, zo lang ze daar maar zelf over kunnen beslissen en alleen als ze ook daar de geldelijke beloning voor hun oorspronkelijk vergoten bloed, zweet en tranen voor krijgen. De herziening stoelen op het de kunstenaar ontnemen van dat recht is – nogmaals – een gotspe.
GroenLinks beweert dat ze intellectueel eigendom en vrije toegang tot de kunst gemakkelijker en rechtvaardiger wil regelen dan nu het geval is. Als het gratis weggeven van werk daarvoor hun oplossing is dan pas ik voor die rechtvaardigheid.
@Annemarie, @Mina. Lees ook het weblog van Femke Halsema, waar ze de tekst zoals die nu in het CONCEPT programma staat nuanceert.
@Annemarie, ik zeg dat intellectueel eigendom en tastbaar eigendom heel andere dingen zijn, niet dat ik (laat staan GroenLinks als partij) meer waarde hecht aan het een of het ander.
Op het congres van 18 april wordt er hoogstwaarschijnlijk een andere verwoording van het betreffende artikel in het programma aangenomen waar de tienjaargrens waar je zo over valt niet meer in terugkomt.
Persoonlijk vind ik het niet normaal dat auteurs een soort voorrecht hebben op andere beroepsgroepen om te kunnen verdienen aan werk dat je tien, vijftig, of zelfs honderd jaar geleden hebt verricht. In die periode raken talloze andere werken (niet alleen boeken maar ook bijvoorbeeld computerspellen), die toevallig minder opvielen, in de vergetelheid omdat ze niet meer worden uitgegeven maar ook niet mogen worden gekopieerd.
Een veel groter percentage dan nu van de revenuen per verkocht exemplaar mag wat mij betreft naar de auteur, dan bouwt hij daar zijn pensioen mee op. Na tien, vijftien jaar moet het dan ook gewoon afgelopen zijn (onverlet de morele rechten, zie opmerking #1). Die tijd lijkt me lang genoeg om weer met iets nieuws te komen.
Bonuslinkje: Free: Why Authors are Giving Books Away on the Internet
Mina Witteman legt duidelijk uit, wat toch eigenlijk voor de hand zou moeten liggen.
Groenlinks praat de massa naar de mond die eigenlijk niet veel met auteursrecht te maken heeft en er zeker niet van hoeft rond te komen.
Er is zo slecht nagedacht over de plannen, dat ik er voorlopig ook niet meer woorden over vuil wil maken dan: schande, Groenlinks.
Schande!
PS: Reinout S.; ik begrijp je reactie, maar andere beroepsgroepen worden direct betaald voor hun arbeid. Kunstenaars investeren tijd (vaak geld) en energie in de hoop daar ooit, soms na vijf jaar, soms na twintig jaar iets van terug te zien in de vorm van inkomen.
@Axel Lukkien: Niemand hoeft rond te komen van auteursrecht.
En nagedacht over de plannen is er wel degelijk, door meerdere werkgroepen binnen de partij en experts van buiten.
Ik sluit me aan bij Axel, tegen zoveel populistische gepraat wat eerder thuishoort bij de PVV, valt net op te praten. Daar verspil ik mijn energie liever niet langer aan.
Leestip: interessant artikel over het auteursrecht in The Economist van deze week.