De machine stopt

1739

Utopische science fiction valt doorgaans uiteen in twee categorieën. Ofwel de techniek ondersteunt de mensheid, ofwel ze neemt haar over. In het laatste geval is de hoofdpersoon dan vaak iemand die strijd tegen de ontmenselijking door de techniek (denk aan Brave New World).

Zo’n personage is ook Kuro uit The Machine Stops, van E.M. Forster, een schrijver die vooral bekend is van zijn romans A room with a view en A passage to India. De hoofdpersoon van dit science fiction verhaal uit 1909 is echter Kuro’s moeder Vashti, die een religieus vertrouwen in de machine heeft.

Bijzonder aan het verhaal is vooral dat het niet tot een confrontatie komt. De machine houdt er gewoon vanzelf mee op, oud en versleten. Het afhankelijke deel van de mensheid sterft, een paar uitgestoten enkelingen overleven.

Het verhaal is nogal afstandelijk geschreven, identificatie met de hoofdpersonen zit er niet in. Het gaat vooral om het originele idee, dat een dikke eeuw na dato blijft intrigeren.