Semi-overheid heeft hedgefunds nodig

1831

Hedgefunds zijn de aasgieren van het bedrijfsleven. Ze pikken de zwakke broeders eruit, saneren ze (omdat ze slecht bestuurd werden) of splitsen ze op (omdat ze te log geworden waren). Daar kun je terecht van alles van vinden, onder meer dat ze volstrekt voor eigen gewin gaan en soms onfatsoenlijk te werk gaan, maar ze hebben wel een functie: de aanwezigheid van hun gierenoog houdt bedrijven als het goed is waakzaam.

Dat waakzame oog heeft in de semi-overheid de afgelopen jaren behoorlijk ontbroken. Als Vestia een hedgefund als aandeelhouder had gehad, zou er allicht van alles gebeurd zijn, maar de financieel directeur had nooit zoveel volmachten gekregen dat hij in zijn eentje miljardendeals kon sluiten. Een activistische aandeelhouder zou onderwijsmoloch Amarantis niet hebben laten ontstaan, omdat de meerwaarde van de overnames niet duidelijk was.

Dit zijn zomaar twee voorbeelden van semi-overheidsinstellingen die in de problemen gekomen zijn, omdat in hun sector wel marktwerking is ingevoerd, maar op een te brave manier, met Raden van Toezicht die geen serieus toezicht konden houden. In het bedrijfsleven is het ook zelden de Raad van Commissarissen die radicale ingrepen doet: ze zit simpelweg te dicht op het bestuur om conflicten aan te gaan (recente uitzondering). De echte scherpte komt van buiten, van activistische aandeelhouders, zoals hedgefunds, pensioenfondsen en milieugroepen (zelfs Goldman Sachs moet eraan geloven).

Dat hebben woningcorporaties, scholengroepen, zorginstellingen en zo nog het een en andere aan publieke infrastructuur in private handen ook nodig: een vorm van toezicht die niet bang is om vijanden te maken. Dat hoeft uiteraard geen commercieel hedgefund te zijn, maar wel een activistische aandeelhouder die namens de belastingbetaler in de gaten houdt of de directie de bedrijfsvoering efficiënt houdt. Omdat het bedrijfsleven winst als doel heeft en de semi-overheid een sociaal doel kent, speelt geld in de publieke verantwoording van directie in het eerste geval een veel grotere rol dan in het tweede geval. De kostbare miskleunen bij Vestia en Amarantis tonen aan dat we ons dat niet kunnen veroorloven. (sg)