Ismail Kadare – Een noodlottig diner

1988

Meer dan twintig jaar na de ondergang van het communisme in Albanië is Ismail Kadare nog altijd een ondergrondse auteur, dat wil zeggen een schrijver die zijn boodschap zo min mogelijk expliciet brengt. De lezer kan de bedoelingen raden, maar de auteur heeft alle ruimte om die bedoeling tegenover de autoriteiten te ontkennen. Het is dan ook niet altijd helder wat schuil gaat achter Een noodlottig diner.

Gurameto de Grote, een arts in het stadje Gjirokastër, heeft tijdens de Tweede Wereldoorlog een diner georganiseerd voor de commandant van de Duitse troepen, die hij nog kende uit zijn studententijd. Zo wist hij een aantal gevangenen, onder wie een Jood, vrij te krijgen. Als in 1953 het gerucht gaat dat Joodse artsen een complot tegen Stalin gesmeed hebben, vat een lokale onderzoeksrechter een verdenking tegen Gurameto op. Dat zet een serie gebeurtenissen in gang die alleen maar slecht kan aflopen.

Kadare laat op een indringende manier zien hoe roddels, geruchten en officiële onzekerheid de ondergang van Gurameto bewerkstelligen. Helaas heeft hij om het plot rond te krijgen een paar keer een deus ex machina nodig, onder andere in de persoon van een KGB’er, die de ware aard van de Duitse officier onthult. Dat geeft het boek iets gemakzuchtigs, zodat het verre achterblijft bij zijn meesterwerken De Piramide (over een farao die zijn onderdanen afbeult, zodat ze niet opstand kunnen komen) en Het dromenpaleis (over een sultan die dromen van zijn onderdanen verzamelt).