Door toeval raakte ik in februari een week embedded bij een studiereis van Oikocredit naar de effecten van verstrekte microkredieten in India. Het was heel leerzaam eens ter plekke te zien hoe zo’n krediet nou werkt. Dit is de eerste van vijf verslagen.

Internationale geldverstrekkers als Oikocredit gaan niet zelf in India de dorpen langs om hun kredieten aan de man te brengen. Ze gaan duurzame relaties aan met lokale partners, die geworteld zijn in het gebied dat ze bedienen. De doelgroep heeft zelf nauwelijks transportmogelijkheden, dus is er een fijnmazig netwerk van kantoren. En zo bevond ik mij op een woensdagochtend in Delang, een dorpje op twee uur rijden van Bhubaneshwar, de hoofdstad van de staat Odisha, een van de armste van India.

In een betonnen gebouwtje met twee kamers zetelde te midden van grote stapels dossiers Prayabat Sahoo. Vanuit het kantoor bedient hij 119 groepen leners namens Swayashree Micro Credit Services (SMCS). Van die groepen zitten er zeventig nog weer zo ver van het kantoor dat hij zaakwaarnemers ter plekke heeft. Sinds 2007 heeft hij in totaal 1.500.000 roepies (225.000 euro) aan leningen weggezet. Concreet betekent dit dat mannetjes op motorfietsen de dorpen langsgaan om bundeltjes bankbiljetten te distribueren dan wel op te halen. Iedere dag om twaalf uur zijn de mannetjes terug, wordt het geld geteld en de administratie in dikke kasboeken bijgewerkt.

‘Nee hoor, we hebben nog nooit overvallen gehad’, lacht Sahoo. ‘We hebben ook nooit problemen gehad met de leningen. Honderd procent wordt terugbetaald. Als een van de groepsleden niet kan betalen, bijvoorbeeld omdat ze ziek geweest is, staan de anderen voor haar in.’

In dit afgelegen gebied is het kantoor tevens de vertegenwoordiger van de State Bank of India. Sahoo is manager van beide. En hij runt vanuit hetzelfde pand ook nog het nationale pensioenstelsel, waar mensen zonder dienstverband zich bij kunnen aansluiten. Een logische combinatie vindt Sahoo. SMCS geeft wel leningen uit, maar biedt geen bankrekening aan. Voor de State Bank of India geldt precies het omgekeerde.

Mensen hebben een bankrekening onder andere nodig als ze subsidies willen aanvragen voor onderwijs aan hun kinderen. Dus als de vertegenwoordiger van SMCS in een dorp is, helpt hij graag met het aanvragen van een bankrekening en subsidies. Voor de eigenlijke bankhandelingen (storten en opnemen) moeten de mensen wel weer naar het kantoor komen, want dat geld mogen de mannetjes op de motorfietsen niet aanraken.

Door westerse ogen gezien is de vermenging van functies misschien niet zuiver, maar in regio’s als Delang zouden financiële diensten helemaal niet tot stand komen als ze niet efficiënt werden aangepakt. Het laatste stukje van de lange keten die microkredietgelden afleggen, is het intensiefst. Van Nederland naar Bhubaneswar is het zo elektronisch overgemaakt. Maar de laatste kilometers naar de dorpen rond Delang is handwerk met echte biljetten, papieren kasboeken en motorfietsen – althans, voorlopig nog, want de smartphone is ook hier in opmars. (sg)

De foto van Opmeer Reports bij dit artikel is met toestemming gebruikt.