Iraanse film The Salesman is indringend impliciet

Tijdens het zien van The Salesman (Forushande), het drama van de Iraanse regisseur Asghar Farhadi, moest ik regelmatig denken aan Elle van Paul Verhoeven. Beide films gaan over een verkrachte vrouw die haar trauma een plek moet geven en daaruit sterker tevoorschijn komt dan haar naaste omgeving. Maar verder lijken ze in niks op elkaar. Verhoeven maakt bijna alles expliciet, terwijl Farhadi de kijker slechts impliciete aanwijzingen geeft – zonder dat het verhaal daardoor iets probeert te verhullen.

Het verhaal: Emad en Rana verhuizen naar een nieuw appartement. Op een avond wordt er aangebeld. Zonder door de intercom te vragen wie het is, zet Rana de deur alvast open. Ze verwacht Emad. Zelf gaat ze douchen. Wat er vervolgens gebeurt wordt nooit uitgesproken. Er is langdurig geschreeuw geweest, vertellen de buren tegen Emad. Een echtelijke ruzie, dachten ze eerst, maar toen gingen ze toch maar kijken. De buurvrouw heeft haar aangekleed en naar het ziekenhuis gebracht. De belager is op blote voeten gevlucht. Hij heeft geld achtergelaten, maar onbedoeld ook zijn autosleutels. De vorige huurster van het appartement leidde ‘een wild leven’. De belager was vast een van haar klanten, zegt de buurman.

Dader en slachtoffer

Emad en Rana proberen hun leven weer op te pakken. Hij is docent. Samen repeteren ze het toneelstuk Death of a Salesman van Arthur Miller. Maar terwijl Rana langzaam in het reine komt met wat haar is overkomen, wordt voor Emad de speurtocht naar de dader steeds meer een obsessie. Tegen het eind van de film zijn alle rollen van dader en slachtoffer omgedraaid.

Ondertussen krijg je ook veel mee van het leven in hedendaags Iran, dat – ik blijf het zeggen – een modern land is dat onder leiding van de ayatollahs een langdurige tegenslag meemaakt zonder terug te zakken in de tijd, zoals Afghanistan. De vrouwenrollen zijn krachtig, de mise-en-scene van Millers toneelstuk zou zo in een Nederlands theater passen. Zelfs Spongebob is niet aan de lokale kleuters voorbijgegaan.

The Salesman is de officiële Iraanse inzending voor de Oscars dit jaar. Ik vermoed dat alleen het trage tempo enigszins in de weg zit. De jury in Cannes gaf in elk geval alvast twee prijzen. Een indringende film die bredere aandacht verdient dan ze krijgt.