Nee, Ascher wil kinderen in Marokko niet korten

De stelling

Selçuk Öztürk en Tunahan Kuzu van Denk gaven een interview aan Vrij Nederland. Het ging over van alles en nog wat, onder andere de verhouding van het tweetal tot de PvdA in het algemeen en Lodewijk Asscher in het bijzonder. Dat begon als volgt:

Hebben jullie nog wel eens heimwee naar de PvdA?
Kuzu: ‘Welnee. Breken met die partij is het beste dat me in mijn politieke loopbaan tot nu toe is overkomen.’
Öztürk: ‘Ik heb er moeite mee de huidige PvdA nog als sociaal-democratisch te zien.’
Kuzu: ‘Rutte II is in veel opzichten gewoon een update van Rutte I, het kabinet met gedoogsteun van Wilders. De strafbaarstelling van illegaliteit, de gedwongen inburgering, de harde taal over Turkije en migranten: dit kabinet heeft er alles aan gedaan om de Wilders-kiezer te paaien.’
Öztürk: ‘En Asscher wil ook nog de mensen in Marokko hun AOW en hun kinderbijslag afpakken. Het levert maar een paar miljoen op, en die mensen zitten in de problemen. Het zijn allemaal kleinzielige pestmaatregelen. Púre symboolpolitiek.’

We concentreren ons op die laatste uitspraak: wil Lodewijk Asscher werkelijk mensen in Marokko hun AOW en kinderbijslag afpakken?

De check

Over de export van uitkeringen wordt al vijftig jaar nagedacht, ongeveer vanaf het moment dat de eerste ‘gastarbeiders’ naar Nederland kwamen en daar onder meer pensioenrechten opbouwden. De algemene verwachting was indertijd dat deze mannen terug zouden keren naar hun thuisland. Dus moest hun pensioen ook daar bezorgd worden. Om dit te regelen sloot Nederland verdragen met de desbetreffende landen. Met Marokko werd in 1972 zo’n verdrag afgesloten.

Sindsdien zijn er meerdere wetten aangenomen die restricties opleggen, zoals de Wet Beperking Export Uitkeringen (1999) en de Wet Woonlandbeginsel (2012). Restricties zijn niet in het belang van ontvangende landen zoals Marokko. Zij verzetten zich dan ook vaak tegen aanpassingen in het bilaterale verdrag als gevolg van Nederlandse wetswijzigingen. Omdat internationale verdragen voorrang hebben boven nationale wetten, zijn er aanknopingspunten om een wet aan te vechten.

Volgens de Wet Woonlandbeginsel zouden mensen met recht op kinderbijslag, als ze in Marokko woonden, slechts 60 procent krijgen van het bedrag dat in Nederland geldt. Een aantal gedupeerden ging in beroep en kreeg gelijk van de rechter. Er werd verder onderhandeld. Dat liep niet soepel. Nederland dreigde op een gegeven moment het verdrag met Marokko dan maar helemaal op te zeggen. Afgelopen zomer kwam het alsnog tot een herziening van het verdrag. Daarbij is een overgangsregeling afgesproken waarbij het percentage over enkele jaren pas op 60 belandt. Deze toelichting (pdf) op een debat stelt dat de besparing enkele miljoenen euro’s betreft. Daarmee is de kous voorlopig af. Voor de AOW ligt het iets ingewikkelder, maar niet fundamenteel anders.

Intentie

In deze brief (pdf) die Lodewijk Asscher als verantwoordelijk minister in september 2016 naar de Tweede Kamer stuurde, wordt een en ander nader toegelicht.

Hetgeen ons brengt bij de beschuldiging van Öztürk. Hij heeft zich als Kamerlid nadrukkelijk met dit onderwerp bemoeid (voorbeeld), dus we mogen aannemen dat hij de details van het beleid kent. Door te zeggen “Ascher wil” suggereert hij dat Ascher plannen heeft die verder gaan dan wat nu reeds is afgesproken met Marokko. We hebben geen aanwijzingen gevonden dat Ascher iets in deze richting gezegd heeft.

Je kunt Ascher wel aanwrijven dat hij dit als minister gedaan heeft, althans wanneer je meent dat ‘afpakken’ hetzelfde is als ‘korten’. Daarbij voerde hij gezamenlijk PvdA-VVD beleid uit. Beleid dat overigens twee jaar lang door Öztürk gesteund werd, toen hij nog lid was van de PvdA-fractie.

Door ‘wil afpakken’ te zeggen in plaats van ‘heeft gekort’ schuift Öztürk Ascher een intentie in de voeten waarvoor geen grond bestaat. Öztürk weet hoe het zit, dus stelt de zaak bewust anders voor dan ze is. Daarom beoordelen we de uitspraak als onwaar. (sc)