Radicalisering in Magda is overal

Naast dat Magda is overal een spannend verhaal is, dat je tot de laatste pagina’s in het ongewisse houdt over het lot van Magda en Dede Singh, die al vrij vroeg in het boek in een gletsjerspleet in Pakistan vast komen te zitten – los daarvan dus, is het ook een roman over radicalisering. Het verkent de politieke en religieuze motieven van ontsporende jonge mannen, de rancune, de verongelijktheid, maar evengoed de dromen en de hang naar verlossing.

Hoewel je als schrijver de vrijheid neemt om de gedachten en motieven van je karakters te sturen, heb ik me natuurlijk verdiept in de studies die van deze mannen gemaakt zijn, met name degenen die, zoals Dede in het boek, min of meer op eigen houtje opereren. Ze zijn doorgaans erg jong, hebben een beperkte kennis van hun eigen geloof en zijn daarom vatbaar voor propaganda. Hoewel het verleidelijk is om ze als gestoord weg te zetten, is dat zeker niet het geval. Radicalisering is geen mentale tekortkoming. Het is een beredeneerde keuze. Dede vertoont verontrustend gedrag en zijn verhouding tot zijn zuster is ongezond, maar gek is hij niet.

Jihadi’s en anarchisten

Een interessant idee dat ik aan John Gray’s boek Al Qaeda and what it means to be modern heb ontleend, is dat je de jihadi’s het best kunt vergelijken met de anarchisten die rond 1900 de westerse wereld onveilig maken. Ook zij hadden het idee dat je eerst door aanslagen de bestaande orde moest vernietigen, voordat je aan je utopia kon bouwen. Gray ontleent daar de gedachte aan dat we het jihadisme moeten zien als een moderniseringsbeweging. Ik ben geneigd het met hem eens te zijn.

Om dat element te verkennen springt de roman halverwege terug naar 11 september 1901, een paar dagen nadat een anarchist een moordaanslag pleegde op de Amerikaanse president William McKinley. Het is de moeite waard om de biografie van de dader, Leon Czolgosz, te lezen: tweede generatie immigrant, afwezige vader, economisch buiten de boot gevallen, sociaal minder handig. Czolgosz vond vastigheid in de radicale belofte van het anarchisme en besloot eigenhandig iets te doen tegen het onrecht dat hij waarnam.

In het boek spel ik dat allemaal niet uit. Het is tenslotte een roman, geen historische verhandeling. Maar als schrijver hoop ik natuurlijk wel dat deze politieke ondertoon in het verhaal de lezer evengoed boeit als de triomftocht van Magda en Dede in de internationale modewereld, die het glimmende oppervlak vormt.