Na een jaar of drie gebruik zijn laptops sloom. Dat komt mede omdat Windows zelf steeds meer processorkracht en geheugen vergt, onder meer omdat de beveiligingssoftware steeds verder uitdijt. Dan kun je een nieuwe kopen. Maar als je eigelijk alleen mail, kantoorsoftware en browser gebruikt, is Linux een prima alternatief. En dan blijkt dat die oude laptop met Windows 8.1 en 2GB geheugen nog prima functioneert. Omdat ik het laatst bij de hand had, leg ik hier even uit hoe je dat doet.
Linux klinkt eng. Dat is het ook als je niet gewend bent onder de motorkap van je computer te duiken. Maar wat heb je te verliezen met een laptop die je toch weg gaat doen? Het wordt sowieso een leerzaam uurtje, ook als het niet lukt.
Let op: Je gaat de laptop helemaal schoonvegen. Echt alles wat erop staat is hierna weg (je kunt dit dus ook gebruiken om zeker te zijn dat je laptop geen persoonlijke gegevens meer bevat als je hem alsnog wegdoet).
Voorbereidingen
- Benodigdheden: oude laptop met internetverbinding (houd het Wifi-wachtwoord bij de hand) en een USB-stick van minstens 4GB.
- Download Linux. Hier haken de meeste mensen al af. Er zijn zoveel varianten. Dus pak gewoon een van de populairste voor desktopgebruik: Mint Cinnamon, de 64-bits versie (alleen extreem bejaarde laptops trekken dat niet). Dit bestand is 1,8G groot. Je hebt dus wat schijfruimte nodig op de laptop.
- Download Balena Etcher, ook de Windows 64bit versie. Installeer en run. Als je laptop geen 64bit-processor heeft, krijg je dat nu te horen en moet je alsnog terugschakelen naar 32-bit.
- Balena vraagt om ‘image’. Dat is het Linux-bestand dat je net gedownload hebt. Ook vraagt Balena om ‘drive’. Steek de USB-stick in de laptop. Tik op de flash-knop.
- Wacht een paar minuten tot Balena klaar is. Op de USB-stick staat nu Linux in de steigers.
De BIOS
- Nu komt het ingewikkeldste stuk. Je moet de laptop vertellen dat hij bij aanzetten niet Windows moet starten van de harde schijf, maar Linux van de USB-stick.
- Herstart de laptop. Tijdens het opstarten moet je herhaaldelijk op een bepaalde toets drukken om in de BIOS (Basic Input/Output System) te belanden. Het probleem is dat iedere fabrikant soms voor ieder model een andere toets heeft. Vaak is het F1, F2, F12, Esc of Del. Google op “fabrikant + model + BIOS key” om hierachter te komen.
- In de BIOS moet je op zoek naar ‘boot sequence’. Daar moet je de volgorde veranderen, zodat hij eerst op de USB kijkt en daarna op de harde schijf.
- Via ‘save and exit’ (of iets dergelijks) verlaat je de BIOS. De computer start nu vanaf de stick.
Linux installeren
- Je krijgt een zwart scherm met vier keuzes. Kies de bovenste, want je wilt Windows verwijderen van de laptop. De sloomheid daarvan is immers de reden waarop je op Linux overstapt. In het proces hierna vraag Linux nog een paar keer of je ‘partities’ wilt herordenen. Dit zijn opnieuw waarschuwingen dat je alle bestaande software en data gaat weggooien.
- Tijdens het installeren vraagt hij om nog wat dingen:
- Het Wifi-wachtwoord
- Taal voor interface en toetsenbord
- Of je additionele software wilt (als je ja zegt, krijg je onder andere het Officepakket Libre, mailprogramma Thunderbird en browser Firefox)
- Of je de harde schijf wilt versleutelen (verstandig, maar als je deze sleutel kwijt raakt kunnen alleen de NSA en de Mossad nog bij je bestanden)
- Of je een wachtwoord wilt instellen voor inloggen (ja).
- Als hij klaar is met installeren (na een kwartiertje of zo, eat that Windows), herstart hij de computer. Haal de USB-stick eruit. In een later stadium kun je de boot sequence in de BIOS weer terugzetten.
Linux eerste keer gebruiken
- Bij de eerste keer opstarten opent Linux een welkomscherm met een aantal additionele instellingen:
- System Snapshots. Hiermee maakt hij backups van het systeem, zodat je een stap terug kunt bij calamiteiten, zoals een virus of hack. Dit vreet wel ruimte op de harde schijf. Kies bij Settings -> Schedule -> Daily voor 1 of 2 kopiën om het een beetje in de klauwen te houden.
- Driver Manager. Run deze voor de laatste updates.
- Update Manager. Run deze voor de laatste updates. Ga daarna naar Edit -> Preferences -> Auto-upgrade. Zet hier de optie aan om updates voortaan automatisch te installeren.
- Desktop Layout, System Settings en Software Manager. Richt de laptop in met je eigen instellingen en favoriete software.
- Firewall. Zet status op ‘aan’. Voor de meeste gebruikers is dit veilig genoeg.
- Veel plezier met je refurbished laptop. Het lijkt veel op Windows, maar het is natuurlijk wel even wennen. Als het bevalt kun je een donatie overwegen. Alle software die je nu hebt is open source, dus vrij beschikbaar. Maar een bedankje naar de makers is wel zo aardig.