Korea als westers bruggenhoofd in Azië (3)

Noem Nederland in Zuid-Korea en het duurt niet lang of de naam Guus Hiddink valt. De coach leidde zijn gastland in 2002 naar de vierde plek op het wereldkampioenschap voetbal. Dat was reden voor feest, maar het was ook reden voor waardering om de manier waarop Hiddink zijn team had samengesteld. Als buitenstaander had hij geen idee dat hij spelers diende te selecteren op basis van eerdere verdiensten en evenwichtige verdeling over clubteams. Hij stelde gewoon de beste spelers op. Toen hem te verstaan gegeven werd dat dit niet paste in de Koreaanse cultuur, boog hij niet maar ging de confrontatie aan.

‘Natuurlijk was Hiddink niet de enige die de Koreanen vertelde dat ze meer moesten kijken naar de individuele kwaliteiten van mensen in plaats van hun achtergrond’, zegt consultant Peter Underwood. ‘Maar het succes dat hij ermee haalde op het wereldkampioenschap heeft indruk gemaakt. De kracht van Korea boven Japan is een enorme bereidheid tot snelle verandering.’

Underwood ziet net als Wijlhuizen een nieuwe generatie opkomen, die niet alleen bereid is het roer om te gooien, maar daar ook toe in staat. Veel jongeren hebben als student enige tijd in het buitenland doorgebracht en zijn in staat om out of the box te denken.

Underwood: ‘Er is een startupcultuur aan het ontstaan, gedreven door slimme jonge mensen die niet hun hele leven voor een chaebol willen werken. Dat geldt vooral voor vrouwen, die weinig promotiekansen krijgen, omdat men verwacht dat ze gaan trouwen en kinderen krijgen. Bij de goed opgeleide vrouwen ligt overigens ook een enorme kans voor buitenlandse bedrijven die zich in Korea willen vestigen.’

Startups

De overheid stimuleert nu de creatie van startups met veel geld en faciliteiten, zoals ze dat ooit deed met de beginnende chaebols. Maar ze zou er beter aan doen om te snijden in de regels, stelt Underwood. De arbeidswetgeving is zo rigide dat het bijna onmogelijk is iemand te ontslaan. Dat maakt zeker beginnende bedrijven kopschuw om mensen aan te nemen. Verder geldt dat alles wat niet expliciet is toegestaan, verboden is. Dat is een barrière om zomaar eens wat te proberen. Zo wordt de ontwikkeling van maaltijdbezorging gefrustreerd door het feit dat alcohol niet op de lijst staat van zaken die aan huis geleverd mogen worden.

Meer regelgeving zou juist op zijn plek zijn bij het beschermen van de rechtspositie van kleine bedrijven, zegt Sungmin Cho, de uitgever van een nieuwsbrief over startups. Chaebols kunnen aansprekende innovaties van jonge bedrijven straffeloos overnemen, gewend als ze zijn aan het kopiëren van andermans ideeën als basis voor micro-innovaties. Aan bestrijding van die gewoonte hebben startups meer dan aan ruimhartige subsidies.

Sungmin Cho

Cho: ‘De overheid steekt veel geld in startups omdat ze de economie wil vernieuwen en de werkloosheid tegengaan, maar het is niet heel efficiënt en het overzicht ontbreekt. Teveel geld voor startups leidt ertoe dat slechte ideeën teveel kansen krijgen. Dat geeft valse hoop. Wanneer iemand een slecht idee heeft, is hij erbij gebaat zo snel mogelijk failliet te gaan.’

De vraag is ook of investeringen in startups die zo snel mogelijk banen moeten opleveren, op de lange termijn de beste strategie is. Fundamenteel onderzoek maakt echter maar tien procent uit van het totale R&D-budget van de overheid, terwijl daar juist de echter vernieuwing vandaan komt. Dat bewustzijn begint langzaam door te dringen, met name in de internationale projecten, bijvoorbeeld voor bouwtechnologie op de maan (zie kader). De eenvoudige productie waarmee het Zuid-Koreaanse wonder begon, is zo onderhand verdwenen naar China. Willen de Koreanen niet op een dood spoor belanden, dan moeten ze hun economische model omgooien.

Olympische Spelen

Maar eerst is er nog een feestje. De Olympische Spelen van Pyeongchang (van 9 tot 25 februari) worden door Zuid-Korea aangegrepen om zichzelf te presenteren als technologiekampioen. Bezoekers van de ‘ICT Olympics’ mogen genieten van 5G-telefonie, ultrahoge resolutie video, augmented reality die hun plaats in het stadion aangeeft en robots om de weg te wijzen. Het meeste komt uit de hoed van de chaebols.

Zuid-Korea kan met trots terugkijken op de stormachtige opmars die het in de afgelopen dertig jaar gemaakt heeft. In 1980 was het GDP 2300 dollar. In 2016 was het 27.500 dollar. Het is enige land ter wereld dat zich ontwikkeld heeft van een netto ontvanger van ontwikkelingsgelden naar een betaler.

‘De afgelopen tien jaar hebben we veel internationaal gebenchmarked’, zegt Shim van KIAT. ’Er was zoveel om van te leren. Nu komen anderen naar ons toe om te benchmarken. We kunnen nu op gelijke voet samenwerken met Duitsland. Dat was tien jaar geleden anders.’

Ook consultant Underwood is ondanks al zijn kritiek positief gestemd over het land dat hij thuis noemt: ‘De Koreanen hebben zelf nog wat moeite te geloven dat ze zo snel zo ver gekomen zijn. Zodra ze erachter komen welke weg ze moeten inslaan om te hervormen, dan gaan ze het redden. Wanneer ze vastbesloten zijn dan halen Koreanen het altijd, tegen iedere verwachting in. Dan werkt die groepsmentaliteit uitstekend.’