Gravity’s Rainbow van Thomas Pynchon is zo’n boek met een gebruiksaanwijzing. Ik las het op aanraden van Michael Chabon, die het als een belangrijke inspiratiebron aanhaalde voor zijn eigen roman Moonglow. De Nederlandse vertaling van Gravity’s Rainbow flopte in 1974 totaal en is nooit meer herdrukt. In de VS geldt het als een van de grote meesterwerken van de twintigste eeuw. De jury van de Pullitzer Prize bekroonde het indertijd, maar het bestuur floot die beslissing terug. Het boek zou ‘onleesbaar’ en ‘obsceen’ zijn.

Enfin, Gravity’s Rainbow is een baksteen van 900 pagina’s met een onnavolgbaar plot, een stortvloed aan beelden en metaforen, zo’n 400 personages, talloze culturele, historische en wetenschappelijke verwijzingen, een enkele wiskundige formule en inderdaad het een en ander aan (ranzige) seks, in één geval met een meisje van elf (daar werd in de jaren zeventig anders over gedacht dan nu). Sowieso dienen vrouwen in het boek alleen als seksuele decoratie en grossiert Pynchon in raciale stereotypen. Daarnaast wordt er het nodige aan drugs gebruikt door de vele karakters, en het is verleidelijk te denken dat Pynchon het hele boek als een grote trip geschreven heeft, maar daarvoor is het in al zijn krankzinnigheid weer veel te coherent.

Raketten

Hoofdpersoon is de Amerikaanse legerofficier Tyrone Slothrop, die in 1944 op pad gestuurd wordt om rakettenkennis van de nazi’s veilig te stellen voordat de Russen dat doen. Centraal staat de zoektocht naar het `Schwartzgerät`, een geheim apparaat waarvan onduidelijk blijft wat het is. Dat apparaat is in handen van het Schwarzkommando, een elite-eenheid die bestaat uit Herero’s. De leider van het Schwarzkommando is de halfbroer van de Kirgies die namens de Russen ook achter het Schwartzgerät aan zit. En dan laat ik de tientallen andere plotlijnen voor het gemak even weg. Eigenlijk heeft het helemaal geen zin om te proberen iets zinnigs over de inhoud van het boek te zeggen.

Dit is geen boek dat je voor je ontspanning leest. Ik trok maximaal vijftig pagina’s per dag en ben er een maand mee bezig geweest. Maar wow, wat een boek. Gravity’s Rainbow is seksistisch en bij vlagen zowel racistisch als homofoob, maar de literaire krachtpatserij is ongekend. Als schrijver heb ik me gefascineerd en vol bewondering erdoorheen geworsteld.