Stanislaw Lem: The futurological congress

De Poolse science-fictionschrijver Stanislaw Lem is vooral bekend van zijn twee maal verfilmde roman Solaris, over een denkende planeet. Ik kwam, min of meer toevallig, in het bezit van The futurological congress. Daarin is de hoofdrol weggelegd voor astronaut Ijon Tichy, bezoeker van het congres, dat antwoorden moet vinden op de schrikbarende overbevolking van de aarde. Tijdens het congres breekt een revolutie uit, die de regering probeert te counteren door drugs in het drinkwater te stoppen. In de daaropvolgende chaos wordt Tichy neergeschoten.

Hij wordt wakker in 2038, na jarenlang ingevroren te zijn. De wereld draait nu geheel op drugs, die zo specifiek zijn dat je er gericht illusies mee kunt opwekken. Bijvoorbeeld dat je de Nobelprijs hebt gewonnen of een indrukwekkende kunstverzameling bezit. De basisillusies, bijvoorbeeld dat de wereld helemaal geen overbevolkt hellegat is, worden verspreid via de lucht die iedereen inademt.

Waar het eerste deel van het verhaal vooral kolderiek was, begint hier een reeks dialogen over illusies en werkelijkheid. Zo krijgt Tichy een drug die hem de werkelijkheid laat zien, maar hoe weet hij zeker dat ook dit niet een illusie is, bedoeld voor mensen die de opgepoetste “werkelijkheid” niet vertrouwen? Het is intrigerend en inventief, maar ook nogal vrijblijvend, zeker als je het vergelijkt met Brave New World, dat dezelfde thema’s aankaart. Zeker na het teleurstellende slot vond ik het als roman niet geslaagd.