Terwijl ik gisteravond zat te vergaderen, werd in Rotterdam het agentschap van Zone 5300 feestelijk ten doop gehouden. Ja, daar was ik liever bij geweest, maar de plicht, enfin, u kent dat.

Twintig striptekenaars uit de stal van Nederlands leukste striptijdschrift (abonneert u allen en maakt ons zo minder subsidie-afhankelijk) bieden via het agentschap hun diensten aan voor strips, illustraties en natuurlijk cartoons, zoals deze van dio:

Na dertien jaar werken heeft de Bosnisch-Franse striptekenaar Enki Bilal het laatste deel afgeleverd van zijn Sarajevo-tetralogie. Centraal hierin staat een drieling, Nike, Amir en Leyla, die elkaar leren kennen als ze samen in een wieg liggen in Sarajevo, 1993. Ze kunnen de hemel zien, want granaten hebben het dak weggeslagen.

Het verhaal speelt zich af in 2026, als Nike op zoek gaat naar zijn twee wieggenoten. De wereld, verdeeld tussen de grote wereldreligies, staat dan aan de rand van de afgrond. De rijke kunstenaar Optus Warhole heeft zichzelf uitgeroepen tot het absolute kwaad en richt de ene slachtig na de andere aan in naam van de kunst. Ja, dit is bizarre science fiction, van een complexiteit waar David Lynch een puntje aan kan zuigen. Tegelijkertijd is het door zijn worteling in de Bosnische oorlog een uiterst actuele zoektocht naar de waarde van het leven.

De echte hoofdrol in de vier albums is echter weggelegd voor de grafische prestaties van Bilal, die een mengtechniek van houtskool, inkt, vetkrijt en gouache hanteert om een rafelige, duistere toekomst neer te zetten. Weergaloze kunst.

Henk Kuijpers geldt als een van de documentatiefreaks onder de striptekenaars. Hij archiveert veel. Dus kan hij ook bij heruitgave van oudere Franka-albums de wordingsgeschiedenis ervan uit de doeken doen, met alle schetsen en knipsels die hij ervoor gebruikt heeft.

‘Moordende concurrentie’ is het album met de meest turbulente ontstaansgeschiedenis. Het ontstond in een periode waarin Kuijpers op grote schaal schnabbelde, voor onder andere het Ministerie van Onderwijs, de verzamelde ziekenfondsen en Philips. Dat probeerde hij zo te in te delen dat hij commercieel materiaal kon hergebruiken voor een Franka-verhaal.

Zo schreef hij voor het magazine ‘Straks studeren’ een vervolgverhaal van acht pagina’s, ‘Het halssnoer’, dat later een episode werd in ‘Moordende concurrentie’. Drie pagina’s voor de Rijam agenda werden ook hergebruikt. Alles volgens plan uiteraard: het grote verhaal was er eerst, de scènes werden eruit geknipt en uitgewerkt om afzonderlijk verkocht te kunnen worden. Daarvoor waren natuurlijk wel enige aanpassingen nodig, zodat Kuijpers het materiaal moest bewerken voor inpassing in het album.

Lees verder Henk Kuijpers’ nieuwe uitdaging

Het is 2026. Nike Hatzfield is de man met het fenomenaalste geheugen ter wereld. Steeds verder terug graaft hij, ten koste van niet aflatende hoofdpijn, tot hij is aangeland bij het moment waarop hij met Leyla en Amir omhoog keek door een gat in het dak van een ziekenhuis in Sarajevo, 1993. De wereld van 2026 wordt gedomineerd door de kunstenaar Optus Warhole, die de artistieke kanten van massamoord verkent. Maar zijn naam geeft al aan dat hij net zo goed de herinnering kan zijn aan het licht dat door het oorlogsgat viel.

In zijn cyclus ‘De slaap van het monster’ verwerkt de Bosnisch-Franse striptekenaar en filmregisseur Enki Bilal de Bosnische oorlog in de vorm van een onnavolgbaar science-fiction verhaal. De speurtocht van Leyla, Amir en Nike naar elkaar, door vele dimensies die hangen tussen werkelijkheid, droom en vervormd geheugen, is de leidraad, ook in het net verschenen derde deel, ‘Afspraak in Parijs’. Enki Bilal is bij vlagen net zo obscuur als James Joyce, maar zuigt niettemin onvermijdelijk aan je belangstellingsorganen.

Vlak voor de stripdagen in Haarlem is de nieuwe Zone 5300, het leukste striptijdschrift van Nederland (ook voor liefhebbers van eigenzinnige film, muziek en proza), van de drukker gekomen, vol met werk van Scandinavische tekenaars. Dat komt mooi uit, want het thema van de stripdagen ligt ook in het noorden.

En nee, dit initiatief is geen reactie op de beruchte cartoonoorlog. Al krabden we ons wel even achter het oor toen ons plan al in gang gezet was en de hele wereld ineens geïnteresseerd raakte in Deense tekenaars. Je bent op zo’n moment toch bang dat je blad als mosterd na de maaltijd komt. Dat is gelukkig niet het geval. Ter geruststelling: de Mohammed cartoons in Zone zijn uitermate tam.

Eindelijk weer eens tijd voor iets anders. Gisteren verscheen, vooruitlopend op het muziekthema van de boekenweek, ‘Strips in stereo‘, waarvoor veertien tekenaars een strip gemaakt hebben bij een Nederlands lied. Mooi album op lp-formaat, al is de muziek op cd meegeleverd.

De meesten, zoals Typex en Henk Kuijpers, hebben één op één de tekst in beeld omgezet, maar Jean-Marc van Tol geeft wel een lekker lugubere draai aan het hinderlijk vrolijke Ding-edong van Teach-in. Vooral Dick Matena en Hanco Kolk hebben zich de moeite getroost er een grafisch hoogstandje van te maken, verder blijft het een gelegenheidsproject dat snel tussendoor geproduceerd is. Maar wel lekker een uurtje lezen met Normaal en Guido Belcanto op de koptelefoon.

De ‘comic strip’ is een ‘graphic novel’ aan het worden. De veranderende terminologie verraadt de volwassenwording van een genre in de ogen van een establishment, in dit geval het literaire. Het is ook absoluut waar dat de uitdrukkingsvaardigheid van stripmakers in de afgelopen tien, twintig jaar rap is toegenomen. Maar de beeldroman is nog altijd zoekende.

Lees verder Van strip tot beeldroman