De lancering van oude rot Bram van Ojik op nr 2 van de kandidatenlijst voor GroenLinks was een grote verrassing. Maar toch ook weer niet. De kandidatencommissie was op pad gestuurd met de boodschap een potentiële opvolger voor Jolande Sap te vinden en in de huidige fractie zat die niet, had de lijsttrekkersverkiezing al duidelijk gemaakt.

De mineur waar de partij in zit, heeft ze zichzelf in den breedte aangedaan. Dat kan Jolande niet aangewreven worden. Maar als de verkiezingsuitslag werkelijk desastreus is, zal ze weinig keus hebben dan aftreden. Er is dus een kans dat Van Ojik snel aan de bak moet. Dat kan hij alleen met een mandaat van de leden. Logisch dus dat hij alleen voor de plekken 2 t/m 4 beschikbaar is.

Nu maar hopen dat het congres dat zaterdag ook ziet en niet in haar enthousiasme al het jonge bloed naar boven schuift (en de Amsterdammers natuurlijk).

Naast enkele stevige missers bevatten de drie pagina’s die de papieren Volkskrant vanochtend aan de affaire Dibi wijdde, ook een trieste waarheid: als de Twitters exploderen, zijn procedures niet meer relevant. Het congres van GroenLinks kan duizend keer vaststellen hoe de lijsttrekker gekozen moet worden, als @FemkeHalsema zegt dat het anders moet, dan is dat zo.

Twitter is een nuttig verlengstuk van de achterkamers waarin de zwaarste politieke beslissingen vallen, die over cruciale beleidsbeslissingen en poppetjes. Omdat het medium zich niet leent voor argumenten, maar alleen voor stellingen, is het bij uitstek geschikt om aan de onderbuik te kriebelen. Als je door je publicitaire macht in staat bent de beeldvorming rond de partij naar je hand te zetten, wordt je opinie vanzelf relevanter.

In de media is zo effectief het beeld gecreëerd dat het doordrukken van Dibi’s kandidatuur een triomf van de democratie binnen GroenLinks is over een behoudend partijbestuur. Helaas is het omgekeerde het geval. De triomf is aan een select clubje dat eigenstandig besloot tot een lijsttrekkersreferendum en vervolgens alles uit de kast trok om dit door de democratische processen heen te duwen.

Het trieste zit erin dat dit clubje nog voor een aanzienlijk deel gelijk had ook. Als zelfs het CDA een lijsttrekkersverkiezing houdt, kan GroenLinks niet achterblijven, ook niet als er geen geschikte kandidaten zijn om Jolande Sap uit te dagen. De partij zal ermee moeten leren leven dat haar interne spelregels niet zijn opgewassen tegen de waan van de dag. Maar als je er zo tegenaan kijkt, kun je de procedures net zo goed afschaffen. Dan is iedereen met meer dan tienduizend twittervolgers per definitie geschikt en dus kandidaat.

Nog maar drie maanden geleden stelde het GroenLinks congres een procedure vast voor het kiezen van een lijsttrekker. Iedereen blij. Nu is het allemaal wat minder soepel verlopen en wordt er alweer geroepen dat het anders moet. Maar als je drie maanden geleden niet kon voorzien wat er nu gebeurd is, waarom zou je dan nu wel kunnen voorzien dat een andere procedure de volgende eventualiteiten ondervangt?

Iedere procedure heeft zijn voors en tegens. Je stelt ze op een rustig moment vast om in hectische tijden als houvast te dienen. De problemen ontstaan als je ze in de hectiek loslaat. Dat is wat in het gedoe rond Tofik Dibi is gebeurd. Als iedereen gewoon zijn kalmte en waardigheid behouden had, was er niks aan de hand geweest.

De geschillencommissie is dan ook keihard in haar oordeel. De fatsoensnormen zijn verre overschreden. Ik vertaal het maar even beeldend in mijn eigen woorden: een op hol geslagen kudde partijmastodonten vertrapte de procedures en klaagde vervolgens over de ontstane chaos. In naam van het partijbelang werd dat belang effectief geschaad. Ik mag hopen dat na de golf van schaamte-tweets, sms’jes, voicemails en wat dies meer zij, nu een golf van sorry’s door de partij gaat.

Ik vind het te prijzen dat Tofik Dibi zich kandidaat stelt voor het lijsttrekkerschap van GroenLinks. Niet dat ik van plan ben op hem te stemmen, maar ik kan altijd wel waardering opbrengen voor mensen die hun nek durven uitsteken. Tofik weet dat hij, gezien zijn leeftijd en ervaring, stevige persoonlijke kritiek gaat krijgen, dus dan is zo’n stap nemen niet de weg van de minste weerstand. Iemand kwalijk nemen dat hij ambities heeft, is onzin – het gaat om de manier waarop hij ze tot uiting brengt.

Ik kan niet in de boezem van de fractie kijken, dus wat dit voor de onderlinge verhoudingen betekent, weet ik niet. Ik weet wel dat de strijd op het laatste moment tussen Joost Lagendijk en Kathalijne Buitenweg om het Europese lijsttrekkerschap in 2004 kwaad bloed zette, juist omdat Kathalijne zo lang haar ambities verborgen hield om Joost niet voor het hoofd te stoten. Respectvol en tijdig uitspreken van ambities heeft wat mij betreft de voorkeur. Dan weten je collega’s en de partij waar ze aan toe zijn.

Benieuwd wat Tofik morgen op zijn persconferentie tot inzet van zijn gooi naar nummer 1 maakt. Benieuwd ook hoe de partij (die graag wat te kiezen heeft) daarop gaat reageren. Een referendum is op korte termijn slecht te organiseren en slaat een gat in de verkiezingskas (maar je zult zien dat er weer veel mensen de voorkeur geven aan een intern democratisch hoogstandje boven de campagne om kamerzetels binnen te slepen). Het bomvolle congres van 30 juni mag van mij de doorslag geven.

Eindelijk macht! Geholpen door de omstandigheden heeft Jolande Sap iets bereikt dat geen enkele GroenLinks leider ooit voor elkaar heeft gekregen: met het mes op tafel concessies afdwingen bij het kabinet. GroenLinks heeft eerder dingen bereikt, maar daarbij speelde goodwill van andere partijen doorgaans een grote rol.

Door vanaf de linkerflank aan te schuiven, slaagde Jolande erin de VVD een grote hoeveelheid concessies door de strot te duwen. Daarbij geholpen door een afwezige PvdA, die zichzelf buitenspel zette uit angst voor de SP. Ik snap wel dat Jolande de PvdA graag aan boord wilde, maar we hoeven niet rouwig te zijn dat dit niet gelukt is. GroenLinks zou meteen overbodig geworden zijn, de groene componenten zouden niet in het akkoord hebben gezeten en Samsom zou de successen voor de onderkant geclaimd hebben van een akkoord dat er bijna hetzelfde uitgezien zou hebben (leer mij de principes van de PvdA kennen).

Nou kun je natuurlijk gaan zitten monkelen over wat er allemaal niet bereikt is, maar wat Jolande heeft binnengesleept is een fraai lijstje. Pijnlijke maatregelen zijn nodig, maar er is systematisch gecompenseerd voor de echte onderkant van de samenleving. Er wordt een begin gemaakt met zaken waarvan iedereen eigenlijk wel weet dat het moet, maar waar velen geen zin in hebben: hervorming huizenmarkt, verdere flexibilisering arbeidsmarkt en verhoging pensioengerechtigde leeftijd.

Op 12 september verkiezingen. Laat PVV, PvdA en SP maar strijden om de stem van chagrijnig Nederland. GroenLinks is de nieuwe naam voor daadkrachtig progressief.

God is dood en wordt nog steeds node gemist. Bondiger kan ik Dick Pels’ artikel ‘Naar een vrijzinnig paternalisme‘ niet samenvatten. Omdat die referentie aan Friedrich Nietzsche vaak verkeerd begrepen wordt, geeft ik nog even het volledige citaat uit De Vrolijke Wetenschap: ‘God is dood en blijft dood, en wij hebben hem vermoord! Hoe kunnen wij ons troosten, moordenaars aller moordenaars?!’ Uit Nietzsches aforisme spreekt eerder wanhoop dan bevrijding. Fjodor Dostojevski zette de intellectuele punt op de i in De gebroeders Karamazov: ‘Als God dood is, is alles geoorloofd.’ Ook de Rus zag geen bevrijding.

Sinds Nietzsche en Dostojevski hebben seculiere politici van allerlei (liberale of rode) snit geprobeerd God ook politiek dood te verklaren, daarin effectief tegengewerkt door hun conservatief-christelijke collega’s. Paternalisten heten de laatsten, omdat zij een moraal voorstaan die zonder inspraak van onderop tot stand komt – wat in het protestants-christelijke Nederland overigens nogal een karikaturale voorstelling van zaken is, omdat gelovigen hier te lande al in de zeventiende eeuw een stevig emancipatieproces doorlopen hebben.

Lees verder Samen kleien aan een nieuwe God