Artikelen over technologie en ethiek

Technologie heeft vaak ethische complicaties - en niet alleen in science fiction films als Blade Runner, die zowel de technologie als de implicaties uitvergroten om een dilemma aan te kaarten. In de praktijk schrijdt technologie met kleine stappen voort, met op het oog beperkte gevolgen. Maar dat is geen excuus om er niet zorgvuldig over na te denken.

Privacy is geen eenduidig begrip

Ethiek

Privacy is geen ethisch eenduidig begrip (foto:flickr/xmex)

Privacy is een gevoelig onderwerp, waar burgers veel waarde aan hechten. Ze weten alleen niet zo goed waarom. Maar als privacy echt belangrijk is, dan is het ook nodig om precies te weten waarom het belangrijk is. Aan ethici is het daarom om de theoretische argumenten en praktische implicaties daarvan helder te krijgen.

Onderwerpen die raken aan de privacy, zoals het elektronisch patiënten dossier (epd) en camera’s in openbare ruimtes, zijn al gauw het onderwerp van verhit maatschappelijk en politiek debat. Mensen zien de voordelen van nieuwe informatietechnologie, maar vinden het tegelijkertijd beangstigend dat er zoveel over hen bekend is. Emoties spelen daarbij vaak een doorslaggevende rol, omdat de argumenten zich moeilijk laten formuleren, laat staan tegen elkaar afwegen.

‘Het begrip privacy is als een vergaarbak gaan werken’, zegt prof.dr. Jeroen van den Hoven. ‘Iedereen vult het begrip anders in. Er ontstaat in discussies echter vaak een onvruchtbare tweedeling. De ene groep is tegen camera’s, tegen grote (gekoppelde) databases, enzovoort. De andere groep is juist voor, onder het motto: ik heb niks te verbergen.’

Lees verder Privacy is geen eenduidig begrip

1 mei 201911:00privacy

Bewust kunstmatig intelligent ontwerpen

Ethiek, Nieuws

De IEEE werkt aan normen voor ontwerpen met kunstmatige intelligentie

Nepnieuwsbestrijding en zelfrijdende auto’s hebben op het eerste gezicht weinig gemeen, tot je je realiseert dat aan beide software ten grondslag ligt die morele beslissingen neemt. Het ene stuurt de vrijheid van meningsuiting bij, het andere besluit mogelijk over leven en dood. Ontwerpmethoden die de morele kant van kunstmatige intelligentie meenemen, bestaan nauwelijks. Daar moet verandering in komen, aldus de IEEE.

De nadrukkelijk eerste versie van een document dat moet leiden tot normen voor ethische software-ontwikkeling, verscheen eind vorig jaar. ‘Ethically aligned design’ stelt zich ten doel een aanzet te zijn voor een wereldwijde discussie. ‘We hebben het hier in feite over de totstandkoming van een nieuwe vorm van due diligence, gepaste zorgvuldigheid’, zegt projectleider John Havens namens het IEEE Global Initiative for Ethical Considerations in Articifial Intelligence and Autonomous Systems. Hij legt uit dat de standaard niet bedoeld is om bepaalde ethische normen af te dwingen. Het gaat erom dat de ontwerper alle ethische aspecten zorgvuldig afweegt.

Lees verder Bewust kunstmatig intelligent ontwerpen

9 februari 201816:47

Ontwerp en morele noodzaak

Ethiek, Nieuws

Tot tien jaar geleden bracht farmaciereus Merck de ontstekingsremmer rofecoxib op de markt met de naam Vioxx. De verkoop werd gestopt na de publicatie van een artikel waaruit bleek dat het middel misschien de kans op hartfalen verhoogde. Maar niet meteen. Er ging vier jaar overheen voordat Merck uit eigener bewering het middel introk. Sommige schattingen stellen het aantal doden als gevolg van Vioxx gebruik op 50.000.

Het Amerikaanse Congres onderzocht de zaak. Het gepubliceerde artikel was deels door wetenschappers in dienst van Merck geschreven en de slechtste resultaten waren eruit gefilterd. De Amerikaanse voedsel- en warenautoriteit FDA had zich doof gehouden voor signalen, omdat de afdeling ‘controle’ geen adviezen mocht uitbrengen die de afdeling ‘toelating’ in een kwaad daglicht zou stellen. Talloze rechtszaken lopen nog. Merck heeft vijf miljard dollar op de balans gereserveerd om de schade te betalen.

Lees verder Ontwerp en morele noodzaak

28 mei 201321:41

De criminalisering van het menselijk tekort

Ethiek, Nieuws, Recensie

Artsen, verkeersleiders en anderen die als professional andermans leven in handen hebben, worden steeds vaker persoonlijk aansprakelijk gesteld voor de gevolgen van fouten die ze onvermijdelijk wel eens maken bij de uitoefening van hun beroep. Ingenieurs raakt dat nu nog niet, omdat technische ontwerpfouten doorgaans slechts indirect fatale gevolgen hebben. Maar dat is een kwestie van tijd.

Toen de politie haar vond in de kofferbak van haar stiefvader, had het meisje een prop in haar mond, die met een verband om haar hoofd op zijn plek werd gehouden. Onderzoek wees uit dat haar moeder de prop drie dagen daarvoor had ingebracht. Ze had het kind vervolgens onder het bed geschoven en alleen gelaten. Daar in het donker was ze overleden, drie jaar oud en zwaar ondervoed. De stiefvader was op weg om het lijkje in de bossen te dumpen.

De moeder kreeg zes jaar cel en gedwongen behandeling. Daarmee was de Amerikaanse justitie nog niet tevreden. Er was een medeplichtige. De stiefvader, zou je misschien denken, maar die ging vrijuit. In plaats daarvan ging de officier van justitie achter een sociaal werker aan.

Lees verder De criminalisering van het menselijk tekort

24 januari 201317:34

Peter-Paul Verbeek: Ethiek moet naast de techniek lopen

Ethiek, Interview

Met ‘De grens van de mens’ schreef de Twentse hoogleraar filosofie Peter-Paul Verbeek een toegankelijk boek over de wisselwerking tussen ethiek en technologie. Tegelijkertijd is het een kritiek op beide werelden. Ingenieurs denken onvoldoende na over de consequenties van hun werk, terwijl veel ethici niet verder komen dan bezwaren mopperen. Techniekfilosofie zou de brug moeten slaan – vandaar een boek voor het grote publiek.

Het is een warme dag, dus prof.dr. Peter-Paul Verbeek loopt in een fleurig overhemd door het doolhof van het Cubicus gebouw op de UT-campus. In voorkomende gevallen trekt hij daar een min of meer passend colbertje bij aan – het uniform van een generatie die zich aantoonbaar niet wil laten leiden door oude conventies. Een visitatiecommissie die enige tijd geleden de door hem geleide opleiding kwam beoordelen, bevestigde dat beeld. Ze oordeelde dat er weliswaar niets mis was, maar constateerde ook dat de Twentse benadering van de filosofie zich, tegen de traditie in, wel heel erg liet leiden door de praktijk in plaats van de theoretische beschouwing. De opleiding droeg als het ware onvoldoende stropdas.

Verbeek, begeesterd: ‘Maar dat is toch juist het prachtige van de techniekfilosofie! Filosofen hebben de neiging om eerst een abstracte theorie op te stellen en die dan toe te passen op de werkelijkheid. In het geval van technologie dringt de werkelijkheid zich op aan de filosofie. Technologie stuurt het debat. Wij passen vaak geen bestaande filosofie toe op techniek, maar ontwikkelen nieuwe kaders omdat de oude kaders niet altijd voldoen voor nieuwe technologieën. Techniekfilosofie is per definitie pionierswerk, omdat je steeds voor nieuwe uitdagingen gesteld wordt.’

Lees verder Peter-Paul Verbeek: Ethiek moet naast de techniek lopen

19 januari 201220:28

Ook zonder EPD is patiëntendata niet veilig

Ethiek, GeenCommentaar

Bij alle privacybedenkeningen over het EPD vergeet een mens licht dat het in de huidige situatie ook niet best is met de beveiliging van patiëntendata. Een recent onderzoek naar de situatie in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk laat zien dat ongeveer een derde van de dossiers slecht beveiligd is.

Artsen zetten gevoelige informatie uit de centrale systemen op persoonlijke laptops, geheugensticks en pda’s, zonder noemenswaardige bescherming. In het VK vonden alleen al deze maand twee geruchtmakende gevallen van stickverlies plaats, al ging het daarbij even niet om medische informatie. Als gevolg van alle incidenten is het beleid aangescherpt: meer data wordt centraal opgeslagen.

In Nederland onderzocht het College Bescherming Persoonsgegevens twintig ziekenhuizen en concludeerde dat geen van hen patiëntendata veilig opslaat. In reactie daarop – u voelt hem al aankomen – heeft de Vereniging van Nederlandse Ziekenhuizen gesteld dat juist het vermaledijde EPD de oplossing is. Wat valt immers consequenter te beveiligen dan een centraal systeem waar alles in zit? (gc)

27 november 200818:23