In ‘Faith and wisdom in science’ probeert Tom McLeish de discussie over geloof en wetenschap naar een hoger niveau te tillen door terug te grijpen op de tijd van Newton.

Hedendaagse discussies over de relatie tussen religie en wetenschap worden gedomineerd door types die niet alleen vinden dat de een superieur is over de ander, maar ook vaak dat beide elkaars tegenstander zijn. Meer gematigde lieden vinden dat ze elkaars terrein simpelweg niet moeten betreden. Nog gematigder lieden proberen compromissen te bereiken.

Alle drie de benaderingen vinden geen genade in de ogen van Tom McLeish, hoogleraar natuurkunde aan Durham University en praktiserend christen. In zijn boek ‘Faith and wisdom in science’ betoogt hij dat wetenschap net als religie voortkomt uit de menselijke behoefte zijn oorsprong te kennen en zijn omgeving te duiden. Aan religieuze scherpslijpers, die bijvoorbeeld de evolutietheorie verwerpen, maakt McLeish geen woorden vuil. Hij richt zich op de wetenschap, die volgens hem haar ‘verhaal’ is kwijtgeraakt.

Lees verder Een theologie van de wetenschap

In ‘The Knowledge’ legt Lewis Dartnell uit welke kennis de mensheid nodig heeft om na een catastrofe de beschaving sneller op te bouwen dan de eerste keer.

Aan boeken en films over een postapocalyptische wereld is geen gebrek. Zonder uitzondering gaan die over de periode niet lang na de catastrofe, waarin de mensheid overleeft op de restjes van de voorbije beschaving. Lewis Dartnell, onderzoeker aan de University of Leicester en auteur van talloze populair-wetenschappelijke artikelen en boeken, vraagt zich iets anders af: hoe moet het daarna? Als de laatste ondergrondse benzinetank en afgelegen supermarkt geplunderd zijn, hoe moet de mensheid dan verder?

‘The Knowledge’ is een gedachte-experiment van 300 pagina’s, waarin Dartnell systematisch nagaat welke kennis de mensheid nodig heeft om de beschaving opnieuw op te bouwen. Zomaar een herhaling van de eerste beschavingsronde kan dat niet zijn. Dat duurt lang en sommige dingen zijn simpelweg onmogelijk. De industriële revolutie, bijvoorbeeld, werd gedreven door de beschikbaarheid van goed toegankelijke fossiele brandstoffen. Die zijn er bij de tweede poging niet meer. De tweede beschaving moet daarom op duurzame energie tot stand komen.

Lees verder Handboek voor herbouw van de beschaving

Bij hackers denk je in de eerste plaats aan whizzkids die handig zijn in het manipuleren van computercode zonder dat iemand anders het merkt, soms met goede, soms met kwade bedoelingen. Als Allessandro Delfanti, hoogleraar te Milaan, het heeft over biohackers bedoelt hij echter niet zozeer de onderzoekers die knippen en plakken met DNA, maar mensen die proberen het vakgebied overhoop te halen met hun roep om openheid.

Natuurlijk zijn er altijd wetenschappers geweest die informatie achterhielden voor hun collega’s, maar de laatste decennia is geheimzinnigheid bijna een norm geworden in het academische bedrijf, redeneert Delfanti. Onderzoekers publiceren bijvoorbeeld genoeg om credits te halen, maar willen wel voorkomen dat anderen vervolgonderzoek kunnen uitvoeren waar ze zelf nog mee willen scoren. Het vastleggen van patenten wordt zelfs aangemoedigd. Wetenschap gaat niet langer meer over het verwerven en delen van zoveel mogelijk kennis.

Gelukkig is er een tegenbeweging. Open source, ontstaan in de computerwereld, strekt zich meer en meer uit tot andere terreinen, zoals de levenswetenschappen. In zijn boek ‘Biohackers, the politics of open science’ laat Delfanti het belang van die tegenbeweging zien, zonder radicaal te worden: establishment en uitdagers hebben elkaar nodig om scherp te blijven.

Lees verder Hackers in biotechnologie

Dark Market was een website waar hackers creditcardnummers en andere lucratieve informatie met elkaar verhandelden – tot een FBI-infiltrant de zaak ontmantelde. Het boek van Misha Glenny erover leest als een thriller.

Zoals een goede James Bond film begint ‘Dark Market’ in Engeland, waar de systeembeheerder van een chemisch bedrijf vreemde activiteiten signaleert op het werkstation van een van de ingenieurs. Hij besluit met beheersoftware een kijkje te nemen op het werkstation en ziet een enorme brij aan cijfers voorbijtrekken, overduidelijk financiële informatie: rekeningnummers, passwords, credit cards. De beheerder gaat ermee naar zijn baas, die onmiddellijk de politie belt.

De lokale inspecteur neemt de uit Nigeria afkomstige ingenieur in hechtenis, doorzoekt diens appartement, maar kan de enorme hoeveelheid bewijsmateriaal verder moeilijk duiden. Dus belt hij met de landelijke cyberpolitie en vraagt of iemand toevallig bezig is met een zaak waar een zekere Freddy Brown bij betrokken is, want die heeft hij net gearresteerd. Aan de andere kant is het stil. Ze hebben freddybb te pakken, een van de grote vissen van Dark Market.

Lees verder Portret van de cybermaffia

‘Levenswerk’ van Nick Lane is een degelijk boek over de verschillende stadia van de evolutie, maar ontbeert het vuur van de echte verteller.

Het is een bekende tijdschriftentruc: maak een lijstje. De tien beste zus, de vijf opvallendste zo. Dat er vervolgens weinig opmerkelijks in het lijstje staat, doet er weinig toe. Mensen zijn nu eenmaal dol op de suggestie van overzichtelijkheid. Dat werkt vast ook met boeken, moet bioloog en wetenschapsjournalist Nick Lane gedacht hebben, toen hij ‘Levenswerk, de tien sterkste staaltjes van de evolutie’ schreef.

Die tien staaltjes zijn – laten we ze meteen maar weggeven – het begin van het leven, dna, fotosynthese, de complexe cel, seks, beweging, gezichtsvermogen, warmbloedigheid, bewustzijn en dood. Dat lijstje is niet erg origineel, het zijn allemaal onderwerpen die op de middelbare school aan bod komen. Ook bij nader inzien bevat het boek inhoudelijk geen verrassingen. Dus komt het aan op de uitvoering.

Lees verder Evolutieleer zonder vonk

‘The Information’ luidt de pretentieuze titel van het nieuwe boek van James Gleick, dat zoveel verschijningsvormen van informatie behandelt dat de lijn zoek raakt.

Er zijn, in zijn algemeenheid, twee soorten boeken over de geschiedenis van de computer. Het eerste soort volgt vooral de apparaten. Dit verhaal begint meestal bij de nooit gebouwde apparaten van Charles Babbage in de negentiende eeuw, bij ponsmachines en analoge rekenmachines, om pas goed op gang te komen bij de komst van de eerste digitale computer aan het eind van de Tweede Wereldoorlog. Het tweede soort heeft een iets ruimer perspectief. Niet het apparaat staat centraal, maar de informatie die het verwerkt.

‘The Information’ van James Gleick, die bekendheid verwierf met biografieën van Richard Feynmann en Isaac Newton, valt in de tweede categorie – en ook binnen die categorie heeft het een zeer ruim blikveld. Gleick begint zijn geschiedenis van de informatieverwerking in Afrika, waar stammen al eeuwenlang complexe boodschappen overbrengen. Hij trekt er rustig zestien pagina’s voor uit.

Vervolgens meandert hij via de klassieken (opkomst van het schrift, Aristoteles’ reflecties over taal en betekenis) en de Renaissance (de eerste woordenboeken) flux naar de negentiende eeuw, om alsnog uitgebreid stil te staan bij Babbage en diens assistente Lady Ada Byron Lovelace, die de geschiedenis ingegaan is als de eerste programmeur, zij het voor een denkbeeldige machine.

Lees verder Van trommel tot transistor