Zo dit wordt echt de laatste post over het GroenLinks congres van vandaag.
Tijd voor enige luchtigheid, namelijk een quiz: wie zei wat op het congres?
Resultaten voor de zoekvraag halsema
Gisteren dacht ik nog dat Joost Lagendijk gewoon op één punt een meningsverschil had met de rest van de parlementaire partijtop. Tijdens het congres vandaag bleek dat anders te liggen. Joost hield een helder, overtuigend pleidooi waarom GroenLinks had moeten meedoen, dat door Femke Halsema net zo helder en overtuigend weerlegd werd. Tot zover niks aan de hand.
Maar partijvoorzitter Henk Nijhof, toch een verbinder bij uitstek, voegde Joost een keiharde sneer toe: “Waar was je toen het erop aankwam?” Ook Femke liet zich iets onvriendelijks ontglippen. Goed, Joost was er dus niet op de cruciale vergadering toen het besluit viel, maar dat kan onmogelijk alles zijn.
Er ziet iets niet goed tussen Joost en Femke (Henk, voor degenen die dat niet weten, is een fan van Femke). Hij wordt niet meer gevraagd als adjudant voor moeilijke momenten. Die rol is nu voor Tof Thissen, de nieuwe fractievoorzitter in de Eerste Kamer. Ik kan me natuurlijk vergissen, maar ik zie de contouren van een opvolgingsstrijd.
O ja, ik zou mij ook nog een opinie aanmatigen over het verwijt van Joost Lagendijk dat Femke Halsema te snel afhaakte bij de formatiebesprekingen. Joost – voor degenen die het intereseert – hoort ook bij de oude PSP-nomenklatoera, net als Tof Thissen overigens. Hij was ooit uitgever van reisgidsen die onder andere door Leo Platvoet geschreven werden. Maar hij hoort niet echt meer bij dat netwerk.
Joost was betrokken bij Femke’s beslissing, dus je mag aannemen dat hij ook alle niet-officiële signalen kent. Dat hij daaruit een andere conclusie trok, vind ik een belangrijk signaal. Van een afstandje blijf ik echter geneigd Femke gelijk te geven.
In de commentaren zo links en rechts werd de Volkskrant de opruiende berichtgeving over GroenLinks kwalijk genomen. Dat is natuurlijk onzin. Het is juist de taak van de schrijvende ratten om te porren in de politieke prut. De goed-nieuwsshow verzorgen de partijen zelf wel. De Volkskrant stookt, en dat hoort zo.
Vandaag het vervolg, waarin Wouter Bos zegt dat hij wel degelijk heel erg graag met GroenLinks had willen regeren. Hij verwijst naar het rapport van de informateur – maar dat is een opsomming van officiële standpunten, die niet zo heel veel zegt over de fluisteringen en lichaamstaal. Kortom, ik ben niet zo overtuigd.
Overigens kun je de Volkskrant best een GroenLinks bolwerk noemen. In het genuanceerde commentaar vandaag (niet online) slaat de krant de spijker op zijn kop door te stellen dat Femke niet zoveel te verwijten valt.
Volkskrant-journaliste Yvonne Doorduyn heeft bij de GroenLinkse partijtop het imago enigszins geobsedeerd te zijn door Femke Halsema. Begrijpelijk dus dat de kop over de volle breedte van de krant vandaag luidt ‘Verzet in GroenLinks tegen Halsema’ (ingekorte versie hier). Het gaat over de vrijzinnige koers en het besluit om ‘nu niet’ mee te doen aan de kabinetsformatie. Beide besluiten leunen op meer dan Femke alleen. Maar goed, een krantenstukje moet nu eenmaal een duidelijke boodschap hebben.
Bovenstaande sneer naar Doorduyn doe ik uiteraard, omdat ik ook een half uur met haar aan de lijn heb gehangen, maar mijn uiterst verstandige woorden de krant niet haalden. Ik denk namelijk dat de GroenLinkse wichelaars in den lande nog niet de helft van de (wandelgang)informatie hadden waar de fractie over beschikte, en dus makkelijk praten hebben als ze over regeringsdeelname een andere mening hebben.
Wat me in het stuk vooral opvalt, is de harde uithaal van Joost Lagendijk naar Femke. Hij behoorde toch tot haar trouwste adjudanten, een rol die nu door Tof Thissen overgenomen lijkt te zijn. Daar heb ik nu nog even geen mening over, maar straks ongetwijfeld wel.
Wouter ontkent overigens Femkes aantijgingen.
De hoofdredacteur van Intermediair, voormalig politiek journalist Peter ter Horst, lanceert deze week een ideetje voor de kabinetsformatie, voortgekomen uit zijn frustratie over lang wachten bij zaaltjes met overleggende politici:
“Mag het deze keer anders? Bijvoorbeeld: het CDA, de verkiezingen gewonnen maar de formatie met voorkeurspartner VVD bij voorbaat verloren, maakt meteen bekend niets in een regering met SP te zien. CDA en PvdA verklaren dat zij samen zullen regeren, ieder met een kleine partner naar keuze. CDA kiest Christenunie, PvdA kiest GroenLinks. Balkenende, Bos, Rouvoet en Halsema vertrekken naar een geheime bestemming, een mooi hotel in een warm land. Na twee weken keren ze terug, met een regeerakkoord op drie A4’tjes en een lijstje ministers.”
“Balkenende, die onder de tropenzon heeft besloten dat hij de draai van rechts naar links niet kan maken, besluit als fractieleider van het CDA de kamer in te gaan, zoals Bos dat bij de PvdA doet. Het CDA schuift als premier een bewezen compromissentovenaar naar voren die op latere leeftijd het hart steeds linkser ging dragen, een ster op het Lowlandsfestival die al tijden humaner vreemdelingenbeleid bepleit. Zoiets?”
Waarom ook niet? Het zou best kunnen werken.
David Rietveld concludeerde het al: GroenLinks scoort nog vooral goed in rijke blanke gemeenten, studentensteden en Amsterdam. Kortom, de woonplaatsen van de gevestigde en aankomende intellectuele elite. Daar valt weinig tegenin te brengen. Vervolgens richt David zijn pijlen op de partijtop. Dat vind ik onterecht. Als GroenLinks steeds minder kiezers aanspreekt, dan ligt dat aan de partij als geheel, niet uitsluitend aan de top.
Toen ik jaren geleden voorzitter was van de partijraad, was het een verademing als Wijnand Takkenberg weer eens naar de microfoon liep. Dan kreeg je tenminste recht voor zijn raap opmerkingen. Het kader van de afdeling Rotterdam is gezegend met een enkele buschauffeur die ons bij voortduring op de nuchterheid van de straat tracteert. Zo vaak als ik niet blikken van partijgenoten gezien heb: die volkse praat is best vermakelijk, maar je kunt er niks mee. Genant, vond ik dat.
Dit is het probleem van GroenLinks, niet van de top, maar van de partij als geheel: een gebrek aan arbeiders onder de leden. Daardoor kent de partij de taal niet meer. Burgers aan de onderkant van de samenleving voelen dat feilloos aan: wel voor ons, maar niet door ons. Dat manco uit zich op allerlei wijzen, bijvoorbeeld in het campagnemateriaal. Dat was visueel prachtig, maar om de slogans te begrijpen had je minstens vwo nodig.
Zo was er een in bevoogdend arabisch opgestelde tekst ‘Vergroot je kansen, leer Nederlands’. Mooie, ironische slogan, die echter pas op zijn plek valt binnen een politiek referentiekader. Heb je dat kader niet, dan word je gewoon beledigd, zo verzekeren Rotterdamse partijgenoten van Marokkaanse afkomst.
In Paul Rosenmöller en Ab Harrewijn had GroenLinks mensen die de taal van de straat en de kades spraken. Femke Halsema spreekt die taal niet, maar je kunt haar hoogstens verwijten dat zij de toch al massaal aanwezige neiging tot intellectueel elitarisme in de partij versterkt heeft in plaats van afgedempt. Dat verwijt treft echter net zo goed de leden die haar gekozen hebben en die haar optreden op grote schaal waarderen.
De switch van Rosenmöller naar Halsema reflecteert ook een verandering in het ledenbestand van GroenLinks, dat zijn arbeiders naar de SP zag vertrekken. GroenLinks heeft drie verkiezingen op rij verloren niet om wat ze gedaan heeft, maar om wat ze is.
De vraag is hoe erg dat is. Een partij die zoveel mogelijk macht wil, kan niet anders dan teleurgesteld zijn. Maar GroenLinks is geen volkspartij. Het is een ideeënpartij. Een partij die zichzelf vooral als denktank ziet, hoeft alleen een bepaald volume te hebben om haar apparaat aan de gang te houden.
Die kritieke ondergrens is nog niet bereikt en ik vermoed dat de intellectuele elite van Nederland groot genoeg is om GroenLinks overeind te houden. Groepen in een emancipatieproces zullen zich tijdelijk bij de partij aansluiten, omdat zij er steun voor hun ontwikkeling kunnen vinden, maar als hun doel bereikt is, zullen zij hun eigen weg gaan. Dat is jammer van de zetels, maar wel een behaald politiek doel.
Hopelijk gaat de evaluatie van de verkiezingen daarom vooral over de positie die GroenLinks heeft en wil hebben. Afgeven op de top is een te makkelijke optie.
Is GroenLinks een antireligieuze partij aan het worden? Ik weet dat het niet waar is, maar het heeft er wel alle schijn van. Eerst was er, onder het motto ‘Vrijheid van meningsuiting, in godsnaam’, de actie tegen christelijke demonstranten bij het concert van Madonna, terwijl die alleen maar hun mening kenbaar wilden maken over wat zij als godslastering beschouwden. De meeste linkse christenen zal het worst wezen wat Madonna doet met een kruis, maar ze voelen zich wel gekrenkt als zo duidelijk stelling genomen wordt tegen religieuze gevoeligheden.
Vervolgens gebruikte Femke Halsema de term ‘As van het kwaad’ om fundamentalistische moslims, protestanten en de complete katholieke kerk te omschrijven. Niet zo handig, maar hoe het tot een rel gekomen is, is ook opvallend. Na de uitspraak snelden uiteraard Bas van der Vlies en André Rouvoet naar de microfoon. Zij namen met Femke’s uitleg en nuancering (het was haar uitsluitend te doen om structuren die vrouwen onderdrukken) vrij snel genoegen. Zoniet Maxime Verhagen. Die rook bloed en stookte het vuurtje op zo hard hij kon. Maar als katholiek mocht hij zich natuurlijk ook het meest aangevallen voelen.
Hoe dan ook, er komen mailtjes van zwaar teleurgestelde mensen binnen bij de Linker Wang. Tegen hen kan ik zeggen dat ze geen gelijk hebben, maar ik moet wel erkennen dat de partij zijn antenne verloren heeft. Over dit fenomeen schreef wijlen Ab Harrewijn vijf jaar geleden: “De hedendaagse politiek lijkt zich geen raad te weten met levensbeschouwelijke argumenten. Dat bleek bijvoorbeeld tijdens de debatten over de euthanasiewetgeving. Mijn partij heeft die wetgeving onderschreven, ook met mijn steun, maar ik heb me wel verbaasd over de onhandigheid waarmee het Paarse kabinet omsprong met tegenstanders die hun bezwaren naar voren brachten op religieuze gronden.”
Natuurlijk is het erg voorbarig om op basis van een paar regels advies een oordeel te velen, maar iedereen doet het, dus kan ik mij niet onbetuigd laten. Bij deze dus mijn mening over de kandidatenlijst van GroenLinks.
Op één onbetwist, Femke Halsema (Amsterdam). In het blok daarna, voor de plaatsen 2 tot en met 6, zitten bekende namen: Naima Azough (Amsterdam), Kees Vendrik (Amsterdam), Wijnand Duyvendak (Amsterdam) en Ineke van Gent (Groningen). De nieuwelingen zijn: Tofik Dibi (Turkse jongerenorganisatie, Amsterdam), Jolande Sap (econome, Amsterdam), Isabelle Diks (kledingontwerpster, Apeldoorn) en Mariko Peters (diplomate Kabul, Utrecht). Blok daarna: nog een paar Amsterdammers.
Enfin, u begrijpt mijn punt.
De PvdA krabbelt terug op het voornemen de AOW te fiscaliseren, dat wil zeggen rijke ouderen mee te laten betalen aan de AOW, omdat de gespaarde premies onvoldoende blijken om de kosten van de vergrijzing te dragen. Dat viel te verwachten. Ook logisch dat het ANP vervolgens enkele concurrenten van Wouter Bos belt om triomfantelijke commentaren te noteren.
Maar kijk eens hoe dat stukje op verschillende websites belandt. De Volkskrant gunt het eerste woord aan Mark Rutte. Het Algemeen Dagblad haalt Rutte uit het stuk, schuift Femke Halsema naar voren en plaatst er ook nog een foto van haar bij. Ook de Telegraaf vindt alleen Halsema interessant, maar slechts voor een paar regeltjes. De NRC vindt het commentaar van Rutte en Halsema net belangwekkend genoeg om in twee zinnen in een ander artikel te proppen. Trouw vindt het hele AOW-gebeuren kennelijk minder relevant, want de site zwijgt vandaag in alle talen over de draai van de PvdA..
