Als de held moet kiezen tussen het redden van de wereld en het meisje, kiest de held altijd voor het meisje. Vervolgens redt hij alsnog ook de wereld. Tenet is op die filmregel geen uitzonder, behalve dat regisseur Christopher Nolan het emotionele gedoe eromheen achterwege laat. Want wij, zijn publiek, moet en zal dik twee uur achter elkaar opgejaagd in de bioscoopzaal zitten en dan zijn romantische scenes alleen maar stoorzenders. Aan karakterontwikkeling doet Nolan ook niet.

Dialoog in Tenet dient twee doelen: 1) het plot vooruit helpen, en 2) de kijker nog iets bijbrengen van waar dat plot in ’s hemelsnaam op slaat. De aarde wordt aangevallen vanuit de toekomst. Er is een Russische oligarch die de aarde om zeep wil helpen. Dit kan hij doen als hij negen voorwerpen verzamelt die samen ‘het algoritme’ vormen. En er bestaat een aantal machines waarmee je de ‘entropie’ van voorwerpen kunt ‘omdraaien’, met als gevolg dat je niet vooruit, maar achteruit leeft in de tijd.

Lees verder Nolans Tenet is één lange adrenalinekick

Een groepje Britse soldaten banjert door de straten van Duinkerken. Ineens wordt er geschoten. Een voor een gaan ze neer. Eentje weet te ontsnappen. Vanaf dat moment, ongeveer een minuut na het begin van Dunkirk, laat regisseur Christopher Nolan de adrenalinepomp aanstaan. Net als Gravity heeft Dunkirk eigenlijk geen plot: er is één dwingende omstandigheid die alle actie drijft. Er staan 400.000 mannen op het strand en die moeten daar weg voor de Duitsers ze allemaal doden.

Om het behapbaar te maken volgt Dunkirk drie groepjes mensen: de ontsnapte soldaat en een paar even wanhopige maten, de bemanning van een scheepje in de vloot die naar Frankrijk vaart voor de evacuatie en een squadron spitfires dat de bombardementen op schepen en het strand probeert tegen te houden. Typisch Nolan is dat die drie verhaallijnen asynchroon lopen, waardoor het verhaal terug springt in de tijd als het perspectief wisselt van de ene naar de andere groep. Uiteindelijk komt alles uiteraard netjes bij elkaar.

Ook het camerawerk van Hoyte van Hoytema is weer fantastisch. Je zit als kijker bovenop de huid van de hoofdpersonen en krijgt de angst voordurend in je gezicht geduwd. In vele opzichten een sterke film dus, maar geen hoogtepunt in Nolans oeuvre, dat met Memento, The Dark Knight en Inception films kent met doordachtere plots en personages.

Op zich was ik gewaarschuwd door de bioscooptrailer, maar regisseur Christopher Nolan (Memento, The Dark Knight, Inception) had me nog nooit teleurgesteld, dus ik ging toch naar Interstellar. Man man man, wat viel die tegen zeg. Nolan blinkt doorgaans uit in intelligente plots, maar dit was een larmoyant familiedrama, met aan het slot een tijdreisclou die ik al kende van Terminator en vele andere films.

Lees verder Interstellar: saai en larmoyant

Net als in The Matrix, dat voor een aanzienlijk deel als voorbeeld van Inception mag gelden, is aan het begin van de film een meester-leerling scène nodig om de context van het verhaal uit te leggen en en passant enkele filmische hoogstandjes te tonen.

In dit geval laat meester-dromendief Cobb (Leonardo di Caprio) aan nieuweling Ariadne (Ellen Page, bekend als hoofdrolspeelster van Juno) zien hoe mensen in een collectieve droom kunnen belanden en daar elkaars onderbewuste manipuleren. De klus waar ze samen voor staan is de erfgenaam van een groot energieconcern de gedachte ingeven om het bedrijf op te splitsen.

De film speelt zich af in een vliegtuig, waar de erfgenaam een slaapmiddel in zijn drankje krijgt en elektronisch in een collectieve droom gebracht wordt. In die droom wordt hij ontvoerd, maar omdat hij een training tegen dromendiefstal heeft ondergaan, proberen agenten hem neer te schieten. Wie sterft in een droom, ontwaakt daar namelijk uit. In de droom wordt de erfgenaam opnieuw in een droom gebracht, waar hij in een vriendelijker omgeving belandt. Daar overreedt Cobb hem in een aan James Bond ontleende derde droomlaag te stappen, waarin hij een kluis van zijn vader moet openen. Alsof dat niet ingewikkeld genoeg is, interfereert ook nog eens een persoonlijk trauma van Cobb alle dromen.

Het is de verdienste van regisseur Christopher Nolan dat hij dit complexe verhaal toch inzichtelijk weet te houden door tussen de verschillende droomlagen heen en weer te schakelen. Pas helemaal aan het eind zaait hij welbewust verwarring met een aantal dubbelzinnige scènes. Een seconde voor een draaiend tolletje uitsluitsel zou moeten geven, is de film afgelopen. Briljant.

De verleiding is groot om The Prestige, sinds vorige week in de bioscoop, te vergelijken met The Illusionist, die ook nog draait. Beide gaan over goochelaars in het fin de siècle en spelen een spelletje met de verwachtingen van de kijker.

Toch laat de film zich beter vergelijken met een eerdere film van dezelfde regisseur: Memento. Het motto van The Prestige had net zo goed voor Memento kunnen gelden: are you watching closely? Het plot van beide films is enorm dicht aan wendingen. Eventjes niet opletten is er niet bij voor de kijker. Regisseur Christopher Nolan hoeft het echter niet alleen van het plot te hebben. Hij is ook een meester in het oproepen van sfeer.

The Prestige is een absolute aanrader voor mensen die graag meepuzzelen tijdens de film. Twee korte beeldflitsen aan het eind geven nog aanwijzingen dat het heel anders is dan de ontknoping suggereert. Om alle vliegen af te vangen, moet je hem waarschijnlijk meerdere keren zien.

Vrouw wordt verkracht en vermoord. Haar man opent verbeten de jacht op de dader en neemt gruwelijk wraak. Het klinkt als een platte actiefilm met Jean-Claude van Damme en inhoudelijk gaat het ook niet erg diep, maar qua verteltechniek is Christopher Nolans Memento een gedenkwaardige stap in de kunst van het verhalen vertellen op een wit doek.

In Memento speelt Guy Pearce de rol van Leonard, een man die door hersenletsel zijn korte-termijngeheugen verloren heeft. Hij kan zich alles herinneren tot aan de dood van zijn vrouw. Alles daarna houdt hij hoogstens tien minuten vast. Hij houdt zich staande door polaroid-foto’s te nemen en daar aantekeningen op te maken. Zo weet hij wat zijn auto is, waar hij woont en dat hij zijn beste vriend Teddy (Joe Pantoliano) niet moet vertrouwen. De belangrijkste feiten laat hij op zijn lichaam tatoeëren. Iedere ochtend als hij in de spiegel kijkt, ziet hij het staan: ‘John G. verkrachtte en vermoordde mijn vrouw. Vind hem en dood hem.’

De film begint op het moment dat Leonard Teddy doodschiet. De scène daarna toont hoe Leonard op zijn polaroid de aantekening ziet dat Teddy in werkelijkheid John G. is. En zo volgt de film in scènes van telkens enkele minuten het spoor terug naar een ontknoping die toch nog verrassend is, vooral omdat de kijker dan pas beseft dat de beginscène die het einde van het verhaal is, nog geen definitieve punt hoeft te zetten achter Leonards zoektocht naar de moordenaar van zijn vrouw.

Lees verder De manipulaties van Memento