De titel De slag om Srebrenica is een beetje misleidend. Dit is een verzameling reportages die Frank Westerman maakte als oorlogscorrespondent in voormalig Joegoslavië. Daar zit één spannende poging bij om de enclave te bereiken, maar het merendeel speelt zich verder van het front af. De reportage uit het vernietigde Vukovar is prachtig, net als die uit de herbouwde stad jaren later.

Deze bundel laat de sterkte en zwakte van Westerman als auteur zien. Hij in onovertroffen in zijn ooggetuigeverslagen. De zoektocht naar en uiteindelijke ontmoeting met Mirjana Markovic, de echtgenote van Slobodan Milosevic, is een toonbeeld van vasthoudende journalistiek (en bij vlagen hilarisch). Het hart van het boek, een reconstructie van de val van Srebrenica, is degelijk maar ontbeert de vonk van de rest van het boek.

Op 21 augustus 1981 barstte een enorme bubbel kooldioxide uit Lake Nyos in Kameroen. Zo’n 1700 mensen kwamen om door verstikking, met al hun vee en andere dieren in de vallei. Het was een van de meest bizarre natuurrampen van de twintigste eeuw, waarvan de toedracht nog altijd niet helemaal duidelijk is. De ramp is het onderwerp van Stikvallei door Frank Westerman, wiens boeken je blind kunt kopen. Altijd goed geschreven en uitstekend geresearched.

Vergeleken met eerdere boeken die ik van Westerman las, is Stikvallei systematisch opgezet. Uit drie delen bestaat het, vanuit het perspectief van de wetenschappers, de missionarissen en de lokale bevolking. De wetenschappers zijn eigenlijk het minst interessant. Ze zijn vooral bezig met meten en theoretiseren, in de hoop hun vakgenoten af te troeven met een briljante hypothese waar niks tegenin te brengen valt.

De missionarissen kijken neer op de wetenschappers, omdat die zich niet om de slachtoffers bekommeren (behalve als ooggetuigen). De Nederlandse paters organiseren de hulpverlening, maar zijn ook in competitie, zowel met de moslims als met protestantse kerkgenootschappen. Ze worden op handen gedragen door de plaatselijke bevolking, al zijn ze voor hen ook buitenstaanders. De locals hebben hun eigen trauma’s en grieven over de overheid die al het hulpgeld achterover drukt of steekt in zinloze projecten.

Lees verder Frank Westerman – Stikvallei

Net als Ararat, een boek van Frank Westerman dat ik eerder las, is El negro en ik nogal rommelig. De hoofdlijn, Westermans zoektocht naar de herkomst van een opgezette neger die ooit in een museum in Catalonië stond, is genoeg om het boek te dragen. Maar er wordt verder van alles bijgehaald om het verhaal volume te geven, zodat het uiteindelijk gaat over alles wat de auteur ooit te verhapstukken heeft gehad met mensen met een donkere huidskleur.

Daar kun je je aan ergeren, maar alle reportages zijn op zich juweeltjes, ook al hebben Westermans belevenissen als jonge irrigatie-ingenieur onder de oorspronkelijke inwoners van Peru werkelijk niks te maken met de lotgevallen van de opgezette neger (tenzij je je net heel breed uitgooit en vindt dat iedereen die ooit met westers kolonialisme van doen heeft gehad daardoor lotsverbonden is geraakt, hetgeen een nogal Europacentrisch uitgangspunt is).

Hoe dan ook, El negro en ik (waarvan dit jaar een nieuwe editie verscheen) is een prachtig stuk onderzoeksjournalistiek, met precies de goede mix van feiten en persoonlijke indrukken, geschreven in een lichtvoetige literaire stijl. Jaloersmakend, om eerlijk te zijn. Het is het soort boek dat ik ook graag nog eens zou schrijven.