Resultaten voor het label orhan pamuk

Orhan Pamuk – Silent House

Silent House is een vroege roman van Orhan Pamuk. Hij is opgezet op een manier die ik van William Faulkner ken, maar die ongetwijfeld ouder zal zijn: het verhaal wordt in de ik-vorm verteld vanuit het perspectief van verschillende karakters, in dit geval de leden van een Turkse familie, die voor de zomer teruggekeerd is naar het huis van grootmoeder bij de Zee van Marmara.

Oma zelf is een bittere mopperpot, die sinds haar huwelijk met een alcoholische arts nooit meer naar Istanboel is teruggekeerd. Haar zoon is overleden, het zijn de drie kleinkinderen met hun stadse luimen die hun tijdelijke intrek nemen in het huis. Dan zijn er nog de twee onechte kinderen van haar man, van wie de oudste, de dwerg Recep, ook in het huis woont, als bediende.

Lees verder Orhan Pamuk – Silent House

De ziel van ingenieurs

Tot de gesjeesde ingenieurs die redelijk succesvol zijn geworden in het literaire vak behoort de Turkse Nobelprijswinnaar Orhan Pamuk. Hij was al drie jaar gevorderd in de architectuur aan de eerdbiedwaardige technische universiteit van Istanbul, toen hij besloot het bijltje erbij neer te gooien en te gaan schrijven. In ‘Istanbul, memories and the city’, zijn boek met autobiografische essays, schrijft hij daarover: ‘As my mostly uninspired teachers at the Technical University possessed the souls of engineers, had no sense of play and took no creative pleasure in architecture, their classes began to seem a waste of time.’

Zo die zit. Nou zal iedereen die de moderne Turkse architectuur heeft mogen bewonderen in de buitenwijken van Istanbul, Izmir of Ankara kunnen beamen dat fantasie niet hoog op het prioriteitenlijstje staan van Turkse bouwers en hun klanten. Zonder uitzondering zijn het vierkante torens, met balkons op de hoeken, opgetrokken uit betonnen skeletten die met holle bakstenen zijn opgevuld. Laagje pleister eroverheen, vrolijk kleurtje en klaar. Dus dat een fantasievolle auteur als Pamuk, die bovendien liever schilder was geworden, zich er niet thuis voelde, valt te billijken.

Lees verder De ziel van ingenieurs

De melancholie van Istanbul

In ‘Istanbul’ verkent Nobelprijswinnaar Orhan Pamuk de stad waar hij heel zijn leven gewoond heeft. Tegelijkertijd is het boek een verzameling jeugdherinneringen. Dat klinkt als een originele combinatie van insteken, maar ook een abstracte. Pamuk kiest als insteek het begrip ‘hüzün’, dat zoveel betekent als ‘melancholie’. Die emotie bindt hem aan de stad.

Maar levert het ook een interessant boek op? Een goede schrijver tilt een onderwerp over zichzelf heen, zodat het universeel wordt. Dat wil met ‘Istanbul’ maar niet lukken, al zullen de inwoners van de stad – en daarvan zijn er genoeg om een boek te rechtvaardigen – de overdenkingen op meer waarde schatten dan buitenstaanders.

‘Istanbul’ is ook waardevol als achtergrondinformatie over Pamuk, omdat de autobiografische elementen uit zijn romans er kleuring door krijgen, zoals de obsessie met tekeningen uit ‘Mijn naam is karmozijn’ en de verdwenen geliefde uit ‘Het nieuwe leven’. Als zelfstandig boek is ‘Istanbul’ echter geen aanrader. Daarvoor is het te particulier van toon.

De vrouwen van Pamuk

‘Het zwarte boek’ is de vijfde roman van Orhan Pamuk die ik lees en de derde waarin de hoofdpersoon op zoek gaat naar een vrouw die ingewijd lijkt te zijn in geheimen waar hij geen weet van heeft. Dat kun je wel een patroon noemen, vind ik. De andere twee zijn overigens ‘Het nieuwe leven’ en ‘Sneeuw’.

Over sneeuw gesproken: dat doet het in ‘Het zwarte boek’ ook, overvloedig zelfs, terwijl de hoofdpersoon door Istanbul zwerft en langzaamaan een andere identiteit krijgt – ook een thema dat in Pamuks werk regelmatig terugkeert. ‘Het witte kasteel’ ging erover en ‘Mijn naam is karmozijn’ tot op zekere hoogte ook.

Niet dat je Pamuk een formuleschrijver kunt noemen, want ook ‘Het zwarte boek’ is weer uniek in zijn zoektocht, waarin het sufisme een belangrijke rol speelt. Bij mij roept het associaties op met Salman Rushdie’s eersteling ‘Grimus’, een nogal hermetisch boek dat ook een zoektocht is die zwaar leunt op het oude Perziche verhaal ‘De samenkomst van de vogels’ van Nuruddin Attar. Kortom: aanbevolen.

Orhan Pamuk

In de zomer van 2005 voer ik met een vrachtboot van Haifa naar Athene. Aan boord viel werkelijk helemaal niks te beleven; ik mocht ook maar op een paar plekken komen. Gelukkig had ik ‘Sneeuw’ van Orhan Pamuk. Het boek hield me stevig in de greep, van het naturalistische begin tot het absurde eind. Terrorisme, hoofddoekjes, fel nationalisme, alle explosieve onderwerpen van het hedendaagse Turkije passeerden de revu. En daartussendoor speelde ook nog eens een tragische liefdesgeschiedenis. Het was zo absorberend dat ik weinig oog had voor de passerende Griekse eilanden.

‘Sneeuw’ is Pamuks meest toegankelijke roman. De andere zijn taaier leesvoer. Het leest langzaam, want Pamuk vergt veel concentratie van zijn lezers, maar als je de laatste bladzijde omslaat, heb je wel iets substantieels achter de kiezen. Mijn favoriet is ‘Het nieuwe leven’, ook een liefdesgeschiedenis, maar tegelijkertijd een verwarrende zoektocht naar identiteit. Als lezer raak je de logische draad al snel kwijt en toch blijft het fascineren.

Ongetwijfeld zal het gedoe om zijn persoon hebben meegespeeld bij de toekenning van de Nobelprijs vandaag, maar laat niemand vergeten dat hij ook een echt groot schrijver is.

Joost kon het weten

Opvallend berichtje in de krant vanochtend. GroenLinks Europarlementariër Joost Lagendijk is aangeklaagd door een nationalistische Turkse advocaat. Joost heeft namelijk de Koerdische guerillero’s van de PKK ervan beschuldigd samen met conservatieve elementen in het Turkse leger de komst van vrede te saboteren. Dat mag je daar niet zeggen, want het Turkse leger is boven alle kritiek verheven. En Joost kon het weten, want hij was in Turkije om steun te betuigen aan iemand anders die iets gezegd had wat hij niet mocht zeggen, namelijk Orhan Pamuk (zie de post van 16 december).

Wat er niet bij stond is dat Joost de leider is van de Turkije-delegatie van het Europarlement. De aanklacht is mede bedoeld om de toetreding van Turkije tot de EU te dwarsbomen. Ook in Turkije heb je namelijk provincialen die niks zien in Europa en zich liever in hun eigen landje opsluiten. Ik ben erg benieuwd wat Geert Wilders hier nou van vindt. Hij is namelijk tegen muilkorven, maar voor het weren van Turkije uit de EU. Het moet een lastig dilemma zijn voor onze gebleekte vriend.

Orhan Pamuk

De Turkse schrijver Orhan Pamuk heeft vandaag te horen gekregen dat zijn rechtszaak voorlopig verdaagd is. Hij zou zich moeten verantwoorden omdat iets hardop gezegd heeft dat nationalistische Turken liever niet horen, namelijk dat hun land verantwoordelijk is voor een van de grootste systematisch slachtpartijen van de moderne geschiedenis, die op de Armeniërs in 1915 (achtergrondinfo daarover hier).

Pamuk staat bekend om briljante, maar behoorlijk ingewikkelde romans, al worden zijn boeken in de loop der jaren steeds toegankelijker. ‘Sneeuw’, absoluut zijn belangrijkste tot nu toe, speelt zich af in Kars, in het Armeense gebied van Turkije. Tegen een decor van fundamentalisten, meisjes met hoofddoeken, een nationalistische staatsgreep en heel veel sneeuw probeert een schrijver zijn jeugdliefde terug te winnen. Boeiend in alle opzichten en bovendien een diepgaande zoektocht naar een moderne Turkse samenleving, die in de rechtszaak een fikse tegenslag heeft getroffen.