Aphra Behn – Oroonoko

Oroonoko is het fictieve levensverhaal van een Afrikaanse prins, die ontvoerd wordt door een Britse kapitein en als slaaf verkocht aan een plantage-eigenaar in Suriname, in de tijd dat het nog een Britse kolonie was. Het bijzondere van deze novelle van Aphra Behn is dat die in 1688 is geschreven. We zouden de beschrijvingen van de Afrikaanse en Indiaanse cultuur nu afdoen als exotisme. De houding tegenover slavernij is dubbelzinnig: in zijn algemeenheid aanvaardbaar, maar in het geval van Oroonoko niet acceptabel.

Als je het tijdperk in aanmerking neemt, is dit niet alleen een van de vroegste novellen in de Europese literaire geschiedenis, maar ook eentje met een opgehemelde zwarte hoofdpersoon, harde kritiek op de hypocrisie van de ‘christelijke’ slavenhouders en een begripvol verslag van een slavenopstand. Ik vond het ontzettend interessant om te lezen.

Abdulrazak Gurnah – Paradise

Paradise van Nobelprijswinnaar Abdulrazak Gurnah is geen prequel van After Lives, maar beide boeken sluiten psychologisch en historisch goed op elkaar aan. De roman volgt het leven van Yusuf, die als twaalfjarige in bewaring wordt gegeven aan een schuldeiser van zijn vader. Een schuld die nooit vereffend zal worden, al beseft hij dat op het moment zelf niet.

Een groot deel van de roman gaat over een handelsreis naar de binnenlanden (van wat nu Tanzania heet). Het is een portret van een landstreek die door de Duitsers gekoloniseerd is zonder dat dit veel werkelijke gevolgen heeft voor de mensen die er wonen en werken. De Europeanen zijn een sterke, rivaliserende stam met wie je het beter niet aan de stok kunt krijgen, maar dat is het wel zo’n beetje.

Abdulrazak Gurnah volgt Yusuf op zijn weg naar volwassenheid, het gestaag doordringende besef dat hij een slaaf is die niet over zijn eigen lot kan beschikken. Ik vond het, net als After Lives, een pageturner. De rijke handelaar mag dan humaan heersen over Yusufs leven, dat betekent niet dat het verhaal voorspelbaar naar een einde gaat.

Remkes onderzoekt slavernij-excuses

Een commissie onder leiding van Johan Remkes gaat onderzoeken onder welke omstandigheden wie precies aan wie excuses zal aanbieden voor het Nederlandse slavernijverleden. Een rapport wordt binnen enkele jaren verwacht.

“De excuses zijn zo onderhand toch een historisch moetje waarvan aanbieders noch ontvangers de oprechtheid invoelen”, aldus premier Mark Rutte bij de bekendmaking. “Dan is het voor beide partijen het meest comfortabel om een commissie in te stellen die de boel masseert en op de lange baan schuift, terwijl toch de illusie bestaat dat er iets gebeurt. Daarom heb ik Johan gebeld. Die heeft dit in de stikstofkwestie ook briljant ingestoken.”

Lees verder Remkes onderzoekt slavernij-excuses

Claire Keegan – Small things like these

Bill Furlong, handelaar in kolen en stookhout, doet zijn rondes aan de vooravond van Kerstmis 1985. De sfeer in het naamloze Ierse stadje is bedrukt. Veel mensen zijn werkloos en hebben moeite om hun rekeningen te betalen. Maar Furlong kan ze ook moeilijk in de kou laten zitten. Zijn wereld krijgt echter pas echt een wending wanneer hij een uitgeput meisje aantreft in het kolenhok van het klooster.

Small things like these van Claire Keegan is een kleine vertelling over een man die een humane daad wil verrichten die hem in conflict kan brengen met de sociale en religieuze structuren van het stadje. De stijl is sober en zuiver – echt mooi verteld. Maar zo diep onder de indruk als de jury van de Booker Prize was ik er niet van.

Daisy Johnson – Everything under

Haar debuut Everything under leverde Daisy Johnson meteen een nominatie voor de Man Booker Prize op. Dat is, vermoed ik, vooral te danken aan de dreigende sfeer die over iedere pagina hangt, zonder dat er bijzonder veel gebeurt dat gruwelijk of spannend is. Johnson heeft de gave om informatie zo te doseren dat je voortdurend hunkert naar de wortel die ze je voorhoudt.

Hoofdpersoon is dertiger Gretel, die haar demente moeder in huis genomen heeft. De passages over de twee vrouwen in het huisje vormen echter niet de hoofdmoot. Die is voor twee andere verhaallijnen. De eerste daarvan gaat over de speurtocht van Gretel naar haar moeder, die vermoedelijk op een boot leeft ergens in een van de vele kanalen die Engeland rijk is. De tweede vertelt het levensverhaal van Marcus, een jongen die ooit kwam aanwaaien toen Gretel en haar moeder nog op zo’n boot leefden.

In de loop van het verhaal begon het mij te dagen dat Daisy Johnson bezig was een nogal onwaarschijnlijk plot op te tuigen. Steeds vaker werd net wat te opzichtig informatie achtergehouden om het slot niet weg te geven. Uiteindelijk deed dat voor mij niet af aan deze duistere maar ook liefdevolle roman.

Machtsstrijd onder antivaxers

Sinds de uitschakeling van Willem Engel is een machtsstrijd uitgebroken onder antivaxers wie van hen zich de nieuwe capo mag noemen. In besloten Telegramgroepen wedijveren troonpretendenten om besmettingen, bedreigingen en complottheorieën, blijkt uit gelekte chats.

“Vorige week wat grieperig geweest, geen enkele test gedaan en gewoon doorgewerkt als huisarts zonder mondmasker”, snoeft een zekere FP4 in de chat. Zijn achterban feliciteert hem met frases als ‘wat een lutsers die patiënten van jou, je rochelt ze zo in hun smoel en ze durven niks te doen’ en ‘goed gedaan man, hopelijk scoor je wat IC-punten’.

Lees verder Machtsstrijd onder antivaxers

KNVB komt met One Love onderbroek

De spelers van het Nederlands elftal speelden de wedstrijd tegen Qatar gisteren met een One Love onderbroek. Om de gastheren niet voor het hoofd te stoten heeft de KNVB dit vandaag pas bekend gemaakt.

“We vonden het een mooi gebaar naar de lhbti-gemeenschap om hiermee aan de late kant uit de kast te komen”, aldus een communiqué van de voetbalbond. “Het is tenslotte niet makkelijk om een statement te maken wanneer je weet dat je directe omgeving hier zeer negatief op reageert, bijvoorbeeld door je dood te willen maken.”

Lees verder KNVB komt met One Love onderbroek

Piet met haakneus bij Sint in Staphorst

Om tegemoet te komen aan gevoeligheden in de samenleving introduceert Staphorst naast zwarte Pieten in kindslaafkostuum een Piet met haakneus en keppeltje. Ook komt er een Boomerpiet met blazer en sigaar.

“Na alle kritiek dat wij één minderheid eruit pikken om te kwetsen hebben wij onze bijbels er nog eens goed op nageslagen”, vertelt Ebenhaëzer (‘zeg maar Benno’) Stafman van het Staphorster Klaasfeestgezelschap. “We kunnen vanuit ons geloof uiteraard geen afstand doen van onze eigen zondige superioriteit, maar we kunnen wel alle gruwelen des Heren gelijk behandelen. Bovendien heeft antisemitisme diepe wortels in de christelijke traditie. Wat ons betreft krijgt iedere verongelijkte minderheid een plekje als minderwaardige onderknuppel van de Sint.”

Lees verder Piet met haakneus bij Sint in Staphorst

Olga Ravn: The employees

The employees, a workplace novel of the 22nd century van de Deense Olga Ravn is, zoals de titel al doet vermoeden, science fiction. Het bestaat uit een reeks getuigenissen van mensen en androïden die op de planeet New Discovery objecten hebben gevonden die hun emoties opwekken. Daardoor is hun op productiviteit gerichte gemeenschap ontwricht geraakt.

Zoals alle goede science fiction is deze roman in de eerste plaats een commentaar op de huidige samenleving. Op het materialisme en gebrek aan intimiteit. Maar ook hoe onder druk iedereen terugvalt op zijn eigen groep en begint te fantaseren over het uitroeien van de anderen. De mensen zijn intellectueel meer capabel, maar de humanoïden kunnen hun hele wezen uploaden naar een server en hebben zo het eeuwige leven. Wie heeft het recht het lot van het schip te bepalen?

Olga Ravn is dichter en dat merk je in deze novelle. Je moet goed tussen de regels lezen. De getuigenissen zijn genummerd, maar staan niet op volgorde. De lezer moet als het ware het verhaal bijeen scharrelen in plaats van dat het wordt opgediend. Dit is zo’n boek dat je eerst in een avond uitleest en daarna nog een paar keer erbij pakt om wat willekeurige passages opnieuw te lezen.

Wolf gespot in centrum Utrecht

Op de Neude in de binnenstad van Utrecht is een wolf waargenomen. Burgemeester Sharon Dijksma wil de dialoog met het beest aangaan om hem tot vertrek te bewegen.

“We moeten de filmpjes die nu op sociale media rondgaan nog goed bestuderen, maar als er werkelijk een wolf huist in hartje Utrecht, dan nemen we dat uiteraard serieus”, aldus Dijksma. “Utrecht is een linkse stad, dus wij gaan niet overleggen over de wolf zonder de wolf. We zullen nadrukkelijk een uitnodiging aan het dier verstrekken om aan de wolventafel aan te schuiven. Het doel is wel dat het dier terugkeert naar het oord van herkomst.”

Lees verder Wolf gespot in centrum Utrecht