Stoppen maar met al die acties om jongeren aan de techniek te krijgen, want het kost klauwen met geld en is verder nergens goed voor. Zo luidt, vrij vertaald, een van de conclusies van het rapport ‘De markt faalt, de overheid draalt’ dat begin december gepresenteerd werd door de Koninklijke Vereniging voor Staathuishoudkunde (KVS), het Kivi van de economen.

Er is namelijk helemaal geen tekort aan hoogopgeleide technici in Nederland, dus als je er meer van produceert, dan daalt de marktwaarde, redeneerden de economen. Anders gezegd: het drukt de salarissen. Als je er zo naar kijkt, zo bedacht ik meteen (omdat ik het al eens eerder bedacht had), bestaat er zelfs een overschot aan technici en is er juist een grote behoefte aan juristen, consultants, managers en andere woordkunstenaars.

Om nog maar eens de proef om de som te nemen surfte ik naar de salariswijzer van Intermediair en deed mezelf voor als leidinggevende met een universitair diploma. Als variabelen vulde ik steeds andere functiegebieden en branches in. Onafhankelijk van de branche bleek een technische functie het slechtst te betalen, op de voet gevolgd door ICT.

De vraag is echter of de markt inderdaad zo werkt, met een aanbod dat zich automatisch naar de vraag richt. Voor economen is dit een geloofsartikel, maar ik twijfelde. Uit de hoogtijdagen van de informatica-bubble, toen ik me soms vertwijfeld afvroeg of ik het vakgebied misschien toch trouw had moeten blijven, was geen actie te dol om ICT’ers binnen te halen, tot aan ballonvaartjes voor sollicitanten toe. Maar dat vertaalde zich niet in significant hogere salarissen.
Werkgevers ervaren reëel een tekort aan hoger opgeleide technici, maar daarmee bedoelen ze vooral dat er niet meteen tien klaar staan voor iedere specialistische functie. Dat is wel degelijk een vorm van schaarste. Technische kennis is nu eenmaal gefragmenteerder dan bijvoorbeeld juridische en economische. Om nog maar te zwijgen van management, dat je schijnt te kunnen leren van zogeheten managementgoeroes, die zo weinig te melden hebben dat elke manager een ontmoeting in de vorm van boek of lezing interpreteert als een bevestiging. Want die simplistische gedachten van de goeroe, die hadden zij zelf ook al een tijdje! Dus is een financieel extraatje op zijn plaats.

Hoe dan ook, hogere salarissen krijg je van de marktwerking niet vanzelf toebedeeld, je moet ze in tijden van schaarste zelf afdwingen. Ik ben bang dat ingenieurs niet goed onderhandelen over hun beloning, misschien wel omdat ze hun werk zo leuk vinden. Ze vinden het spel belangrijker dan de knikkers en laten zich daardoor te makkelijk blij maken met een ballon.

Ingenieurs zijn sukkels. Het moet maar eens gezegd worden. De imagocampagne voor techniek bevestigt dat alleen maar. Potentiële techniekstudenten krijgen ballonnen aangeboden, geen knikkers. Wie zich zo in de luren laat leggen, mag met goed recht een sukkel genoemd worden. Als je een beetje boosaardig bent aangelegd zou je haast gaan denken dat de imagolobby is opgezet in de vermetele hoop de markt snel te verzadigen, voordat ingenieurs hun sociale vaardigheden opkrikken.

De sleutel tot de emancipatie van de ingenieur ligt namelijk niet in imagocampagnes, maar in veranderende opleidingen. Meer alfa- en gammavakken, minder techniek. Zodat de ingenieur ook een woordkunstenaar wordt. En laat je niet in de war brengen door lieden die moord en brand schreeuwen dat het vak zo in oppervlakkigheid ten onder gaat. Dat zijn of werkgevers die mondige techneuten vrezen of rancuneuze medebèta’s die jonge generaties niet gunnen wat zij zelf zijn misgelopen.

Ik heb het, geloof ik, al vaker gezegd: imagocampagnes hebben geen zin als het product niet deugt. Zonder hybride opleidingen, interessante banen en goede betaling komt het nooit van een innovatieve economie, want dan gaat niemand met enig commercieel inzicht techniek studeren.

De economen hebben dus gelijk met hun conclusie dat je beter kunt stoppen met imagocampagnes, al klopt de onderliggende analyse van het salarismechanisme niet en doet de observatie over de globale vraag naar ingenieurs geen recht aan de complexiteit van de technologie. Die gebrekkige argumentatie zal ongetwijfeld voldoende zijn om het rapport van de KVS in een ontzettend diepe la te stoppen. De sukkelwerving zal de komende jaren gewoon doorgaan.