In de landelijke peiling die de raadsverkiezingen vergezelden, leek de PVV spekkoper: van 9 naar 24 (+15). Dezelfde peilingen lieten echter ook iets anders zien. De grootste bestrijders van Wilders, D66 en GroenLinks, gingen samen van 10 naar 27 (+17). Logisch dat Wilders dit laatste liever negeert en de peiling als een opstap naar een machtsgreep in juni ziet. Maar zijn meest waarschijnlijke coalitiepartners, CDA en VVD, verliezen 12 zetels. Per saldo neemt de waarschijnlijkheid van een rechts kabinet niet significant toe.

De vraag is nu of Wilders zijn niveau weet vast te houden. De trend is namelijk neerwaarts. Rond de Europese Verkiezingen vorig jaar stond hij nog boven de dertig. De ogen zullen gericht zijn op zijn loopjongens in Almere. Daar is de PVV de grootste en zal ze dus het voortouw moeten nemen om een coalitie te vormen. Lukt dat niet, dan zal de partij dat voor de voeten geworpen krijgen tijdens de campagne: u krijgt niet eens een coalitie in Almere rond, hoe denkt u dat te gaan doen als u de grootste in het land wordt? Lukt het wel, dan moet de PVV een of meer wethouders leveren. Worden die gevonden, dan wordt het ook link voor Wilders, want wethouders doen sneller iets fout dan raadsleden.

Comfortabeler zit de PVV in Den Haag. Als tweede na de PvdA hoeft ze in principe niets en kan ze haar beleidsdoel om de anderen helemaal gek te maken, ter hand nemen. Dat is een rol die de partij meer past. Overigens is met zo’n onervaren ploeg de kans groter dat de gevestigde orde de nieuwkomers helemaal gek maakt met regels en procedures.

Lessen uit het verleden zijn er genoeg. In 1994 kwamen Centrum Democraten en CP86 samen met zes vertegenwoordigers in de Rotterdamse gemeenteraad (iets minder dan de acht van de PVV nu in Den Haag). De rest tikte ze binnen de kortste keren zo tureluurs, dat ze niet eens meer naar de vergaderingen kamen. Vier jaar later werden ze weggevaagd. Wilders zal dat willen voorkomen. Maar dan moet hij zijn partij omvormen van een protestpartij tot een bestuurderspartij. Zoiets kost jaren en succes is niet gegarandeerd (vraag het de SP). Voor je het weet ben je een vuurpijl: het doet mooi pats, maar daarna is het weg en de blijvende invloed is nada. (gc)