Performancekunstenaar Bram Ulavic heeft zich vanochtend in het Rijksmuseum met zijn oor vastgelijmd aan de Nachtwacht. Hij wilde daarmee naar eigen zeggen op geen enkele manier een statement maken over wat dan ook.
Ulavic erkent dat hij zich liet inspireren door klimaatactivisten die zich de afgelopen dagen vastlijmden in musea. “Door dit stukje realiteit los te weken uit de werkelijkheid wordt het als vanzelf een kunstwerk dat niet zozeer iets zegt over die werkelijkheid als wel over de daad van het isoleren. Mijn actie is in de fysieke dimensie gelijk aan die van de activisten, maar omdat het geen enkel doel dient, heeft het meer artistieke betekenis. Het is kunst om de kunst. Daarom zijn de rechten op mijn performance onmiddellijk door het museum aangekocht.”
Het oor van Ulavic moest operatief van de Nachtwacht gescheiden worden, omdat er geen beschermende glasplaat voor Rembrandts meesterwerk zit. De kunstenaar wilde niet, zoals de activisten, een nepbeschadiging aanbrengen. “Als je iets alleen voor het effectbejag doet, is het geen kunst. Een performance moet authentiek en doorleefd zijn. Stukjes van mijn oor zullen voor altijd deel uitmaken van de Nachtwacht. Dat is juist de artistieke kracht ervan.”
Kritiek
Er kwam de afgelopen dagen veel kritiek op de klimaatactivisten. “Kunst moet schuren, maar het is natuurlijk niet de bedoeling dat de samenleving terugschuurt”, zegt kunstkenner Wim Pijbes. “Musea zijn geen plek om ongevraagd maatschappelijke betrokkenheid te tonen. Zet jezelf lekker in de hens op de Dam of zo, maar val de kunsten niet lastig. Het is echt de bijl aan de wortel van onze beschaving wanneer kunst voor iets anders gebruikt wordt dan waarvoor het is bedoeld, namelijk om in aanbidding murmelend langs te schuifelen.”
Klimaatactivisten riposteren dat een van hen zichzelf onlangs inderdaad in brand stak en overleed. Dat leidde tot veel minder ophef dan het blikje tomatensoep tegen de glasplaat voor een schilderij van Vincent van Gogh. De activisten zijn verheugd: “We hebben duidelijk beet. Dit vergt minder organisatie en mankracht dan het blokkeren van een weg, en de fossiele boomers gaan er veel meer van over de rooie.”
Volgens Ulavic slaan de activisten daarmee de plank mis: “Musea zijn gewend aan gekken die bekende schilderijen toetakelen met een mes of iets dergelijks. Dat is in al zijn zinloosheid iets dat wordt begrepen. Het werkt echt averechts als mensen doelbewust kunstwerken ontheiligen door ze als requisiet in te zetten om aandacht te vragen voor hun profane boodschap.” (joop)
