Portfolio wetenschaps- en techniekjournalistiek

Techniek waar de vonken vanaf vliegen (foto:flickr/darkday)

Meer dan 3000 reportages, columns, interviews en andere artikelen schreef ik in de loop van 35 jaar als wetenschapsjournalist voor onder andere Delta, Technisch Weekblad en de Volkskrant. In het voorjaar van 2021 besloot ik met dit werk te stoppen, maar ik ben er natuurlijk wel trots op.

Pesos voor de tandradbaan

Column, Reizen

Amechtig piepte Ascensor Artilleria zich een eind omhoog. Ik stak mijn hoofd door het raampje naar buiten en merkte het vuil tussen de zwarte olie van de tandradbaan op. De kabel die de kabine omhoog trok, zag er oud uit, net als de rest van het systeem. De vernis op het hout was dof uitgeslagen en het nepleer van de zittinkjes oogde plakkerig. Het was heet.

Met een schok kwamen we tot stilstand. Iemand deed het deurtje open. Via een dranghekje, waaraan je nog kon zien dat het ooit van chique glimmend koper geweest was, liep ik naar buiten. Naast het machinegebouw had ik een prachtig uitzicht over de haven en de stad. Er hing een wolk van zomerstof over de stad, maar met het blote oog zag ik nog zeker tien andere tandradbanen lopen. Ze zagen er niet allemaal zo romantisch uit. Eentje leek te zijn opgetrokken uit golfplaten, rood uitgeslagen van de roest.

Lees verder Pesos voor de tandradbaan

1 november 200500:19

Blablaformuleblameting blablahypothesebla

Column

Ik heb ooit eens een eerlijke hoogleraar meegemaakt die mij een wetenschappelijk artikel toeschoof met de woorden: ‘Ik snap er niks van, maar misschien kun jij er eens naar kijken.’ Het kostte me vervolgens een dag om te begrijpen wat de auteurs bedoelden met hun vage formules, en om te concluderen dat ik hier niks mee kon. Deze ervaring noem ik bewijsstuk één.

Bewijsstuk twee is een wetenschappelijk artikel dat ik ooit schreef, waarin ik uitrekende dat er oneindig veel bewijzen bestaan voor de stelling van Gödel en dat Douglas Hofstadter een denkfout had gemaakt toen hij zijn beroemde ‘Gödel, Escher, Bach’ schreef. Een anonieme reviewer stuurde het terug: ‘I could scarcely believe what I was reading’. Dit verhaal was triviaal, naief en zo nog wat. Kortom, iedere wetenschapper kon onmiddellijk zien wat een rotzooi dit was.

Lees verder Blablaformuleblameting blablahypothesebla

1 november 200500:18

In de etalage

Column, Reizen

Nadat iedereen uitgestapt was, liep ik helemaal naar voren en veroverde zo de voorste plek in de Yurikamome, de onbemande monorail over de baai van Tokyo. Het werd een mooie reis naar het licht. Het oude haventerrein Odaiba was tegenwoordig een consumentenparadijs, met enorme warenhuizen, vermaakscomplexen en wat dies meer zij. In de avonduren, zoals nu, werd de horizon gedomineerd door de gekleurde lichten van het grote reuzenrad bij Palette Town, een van de gigantische architectonische hoogstandjes aan de baai. Ik had al veel moderne steden gezien, New York, Londen, Berlijn met zijn nieuwe Potzdamer Platz, maar dit sloeg in schaal werkelijk alles. Kortom, het was allemaal behoorlijk indrukwekkend.

Lees verder In de etalage

1 november 200500:17

Leve de verspilling

Column

Staatssecretaris Joop Wijn van Economische Zaken vervoegde zich achter het katheder. Hij was in pak, maar toch casual, zoals dat tegenwoordig hoorde, als je wilde uitdrukken dat je een serieus man was, maar toch beschikte over enige zelfspot. Ik was er in mijn hoedanigheid als journalist, dus ik had de tekst die hij ging uitspreken al voor me. ‘Gesproken tekst telt’ stond erboven. Dat werd dus opletten, want voor je het wist week hij van zijn tekst af en belandde een verkeerd citaat in de krant.

Ik bladerde alvast wat vooruit, op zoek naar de plek waar hij zijn klaagzang over de teloorgang van de R&D in Nederland zou beginnen. Ah, daar stond het, op pagina drie. Het ging slecht met de innovatie in Nederland. Dat kwam niet door de bedrijven, want bedrijven waren onderworpen aan de markt en marktwerking was goed. Dus als Nederlandse bedrijven uitermate krenterig waren met R&D-uitgaven, dan was daar niks mis mee.

Lees verder Leve de verspilling

1 november 200500:16

Broeders in de techniek

Column, Reizen

Allebei een hele fles wodka op, grijnsden de bardames van het hotel in Vladivostok, wijzend op het stel aan de andere kant van de bar. Pas getrouwd, uit Moskou, legden de dames nader uit. Zelf hadden ze ook niet de hele avond droog gestaan, merkte ik. Ze schoven een schaaltje met stukjes peer en chocola naar me toe. Kennelijk moest je dat eten bij sterke drank. Naast mij zat de juffrouw van de karaoke, die mij verzekerd had dat ze karaoke deed en niets anders. Het was een uur of drie ’s nachts, schatte ik in, we waren de enige overgeblevenen. Ik had aan de treinreis een langzame jetlag overgehouden en was dus klaarwakker.

Lees verder Broeders in de techniek

1 november 200500:15

Het dilemma van Higgs

Column

De Atlasdetector is een enorm vacuümvat met supergeleidende magneten erin. Hij gaat een plaatsje krijgen in de Large Hadron Collider bij het CERN in Genève. Mooi staaltje ingenieurswerk. Atlas gaat helpen in de speurtocht naar het Higgs deeltje, dat verklaart hoe alle natuurkundige krachten met elkaar samenhangen. Het Higgs deeltje! De heilige graal van de fysica. Het mysterieuze zware boson. Het Higgs deeltje is de sleutel tot het universum. Het Higgs deeltje is de capo di tutti capi onder de elementaire deeltjes. Het Higgs deeltje is sinds het in 1964 bedacht werd volstrekt onvindbaar. Maar daar gaat de Atlasdetector nu voor enkele miljarden euro’s een eind aan maken.

Lees verder Het dilemma van Higgs

1 november 200500:14

Het lot van de fietsenmaker

Column, Reizen

Voor de tweede keer binnen een uur kwam er vervaarlijk gesis en gerommel onder de Landrover vandaan. Lekke band. We hadden de bewoonde wereld een halve dag geleden achter ons gelaten. Er was geen weg, alleen sporen van eerdere jeeps tussen de stenen en het zand. Redding was, met andere woorden, bepaald niet nabij. Allemaal uitstappen, gebaarde Fidel, de chauffeur.

Een uurtje geleden had hij in krap twintig minuten de auto opgekrikt, de reserveband van het dak gehaald, de banden gewisseld en de oude band terug op het dak gelegd. En dat allemaal bij temperaturen rond het vriespunt en een snijdende, kurkdroge wind. We stonden hier met z’n allen in een levensgrote vriesdroger. Voordat ik met de anderen als een groepje pinguïns ging samenscholen, vroeg ik Fidel wat er nu ging gebeuren. We hadden immers geen reserveband meer.

‘Vamos a pacharlo’, zei Fidel opgewekt.

Lees verder Het lot van de fietsenmaker

1 november 200500:13

De draaitafelaar

Column

Het zal sommigen misschien ontgaan zijn, maar de cd heeft zijn langste tijd gehad. Vinyl gaat het helemaal maken. Nou ja, dat is misschien een beetje overdreven, maar de cd-verkopen stagneren, terwijl vinyl steeds meer in trek is. Er bestaan weer zaken die uitsluitend muziek op zwarte schijven verkopen.

Nostalgie is bij de terugkeer van vinyl natuurlijk een factor. Jaren geleden zette de Britse triphopgroep Portishead al extra ruis en tikken op zijn album ‘Dummy’, zodat de cd een beetje zou klinken als een lp. En Bayer heeft onlangs een zwarte kunststof ontwikkeld waar je cd’s van kunt maken, zodat de schijfjes er weer een beetje ouderwets uit gaan zien.

Lees verder De draaitafelaar

1 november 200500:12

Achterdeurtjes

Column

Het was koel in de bus van Chieng Mai naar Nakhon Ratchasima. Beurtelings keek ik naar het vredige gezicht van mijn slapende reisgenote en het felgroene landschap van rijstvelden dat voorbijtrok, regelmatig onderbroken door lelijke dorpen met slordige betonbouw. Soms stond er een wat groter bedrijf tussen, herkenbaar aan de bewaking bij de poort en aan het bord waarop de bedrijfsnaam stond met de toevoeging ‘ISO 9001 gecertificeerd’.

Daar heb ik in Nederland nou al een hele poos niks van gehoord, bedacht ik. Zou de hype soms voorbij zijn? Hoe lang was het eigenlijk geleden dat het westerse bedrijfsleven nog massaal geloofde in de invoering van een überbureacratie om de kwaliteit van de bedrijfsprocessen op te voeren? Ik wist het niet meer. Eerlijk gezegd interesseerde het me ook niet zoveel.

Lees verder Achterdeurtjes

1 november 200500:11

Creatief aanvallen

Column

Het was weer goed raak in mei. Het ene na het andere ernstige beveiligingslek lag bloot en de hackers liepen in en uit bij allerlei systemen. Onbetwiste kampioen: een hackersteam dat zichzelf ‘Deceptive Duo’ noemt en in hoog tempo servers kraakt van banken, vliegtuigmaatschappijen en overheidsinstanties, waaronder het militaire onderzoeksinstituut Sandia Labs. Deceptive Duo richt geen schade aan, maar nagelt de betrokkenen wel aan de schandpaal, omdat computerlekken ‘de nationale veiligheid in gevaar brengen.’

Het voornemen om hard op te treden tegen computercriminelen blijft vooralsnog steken bij virusmakers. David Smith, maker van het Melissa-virus, kreeg onlangs tien jaar gevangenisstraf opgelegd. Maar goed, die virusjongens zijn toch een beetje de winkeldieven onder de computercriminelen. Ze richten weliswaar veel schade aan en er zitten soms aardige vondsten tussen, maar het is niet voor niets dat ze zo vaak tegen de lamp lopen. Erg slim zijn ze niet.

Lees verder Creatief aanvallen

1 november 200500:10