Porfolio cultuur: strategie en businessplannen

Leesvoer 1: Zone 5300

648

Gewoon een van de leukste tijdschriften van Nederland: Zone 5300. Een strakke formule van strips, literatuur, beeldende kunst, muziek, film en zo nog het een en ander aan underground stuff. Afgelopen weekend zat het winternummer in de bus, dat vier pagina’s interview bevat met de mij volkomen onbekende Paul Bodoni.

Bodoni blijkt een legende te zijn van de Nederlandse strip, die al twintig jaar in Zweden woont, maar wiens werk binnenkort uitgebreid te bewonderen valt in het Singer Museum in Laren. Stripliefhebbers leggen tegenwoordig vermogens neer voor een exemplaar van Bodoni’s ‘2 Alfredo’s op een groene prairiewolf’ ui 1987, waarin onder andere verhalen van Kafka en Charms verstript werden.

Verder deze keer in de Zone grabbelton: recensies van twee horrorfilms die ten onrechte op naam van Andy Warhol staan, een kleine ode op de Egyptische platenhoes en nog dik vijftig andere lange en ultrakorte artikelen. En natuurlijk strips, van twintig verschillende auteurs.

De directeur die bleef

642

Lantaren/Venster is een bioscoop annex klein theater in de Rotterdamse binnenstad, dat in financieel zwaar weer verkeert sinds Cinerama de best lopende arthouse films naar zich toetrok. Noodgedwongen werd er bezuinigd op theater en eigen producties, en kwam er meer muziek, met name jazz (komende dagen funky Numoon Fest).

Geen geld dus om het aftandse gebouw op te knappen, maar de gemeente wil de Wilhelminapier cultureel ontwikkelen, dus ontstond het idee van nieuwbouw: vijf filmzalen en een theaterzaal aan de overkant van de Maas. Iedereen in de stad houdt zijn hart vast: kan het kleine theater in die uithoek rendabel worden? Ik ben al meer dan tien jaar vaste klant, maar naar de Wilhelminapier ga ik niet voor mijn lol.

Gisteren barstte de bom: directeur Geert ter Steeg, die niet bekend staat als de slechtste van Rotterdam, mag niet mee verhuizen, want hij slaagt er niet in het huidige L/V rendabel te maken. Een van de bestuursleden gaat interimmen. Je weet het natuurlijk nooit, maar ik ben bang dat de business case van L/V er niet door verandert.

Culturele stoelendans

641

Iedere vier jaar vindt in de Nederlandse cultuur een stoelendans plaats met als inzet de structurele subsidies voor de komende periode. Cultuurplanaanvraag heet dat. Het is het moment waarop iedereen probeert te beargumenteren minstens twee keer zoveel subsidie nodig te hebben dan tot nu toe, voor allerlei geweldige plannen.

Ook ik heb me daar de afgelopen maanden druk over gemaakt, maar straks kan ik tevreden op mijn fiets stappen om dikke pakken papier in te leveren voor Waterfront en Rotown Magic. Morgenmiddag verzamelen alle aanvragers zich voor een borrel in Boijmans van Beuningen, hopend op extra geld voor hun eigen clubje, in de wetenschap dat er in totaal minder geld te verdelen valt dan vier jaar geleden. Enfin, het worden spannende maanden.

De mannen van Tuya

638

Een film over het harde leven in Binnen Mongolië, mijn hart gaat er niet automatisch harder van kloppen. Maar ‘Tuya’s marriage’ is meer dan etnografische plaatjes. Het is een verhaal waarin de emoties hoog opspelen zonder dat ze zichtbaar zijn.

Tuya’s man Bater heeft een ongeluk gehad bij het slaan van een put, waardoor hij niet meer kan lopen. Tuya kan het werk op de boerderij echter niet meer alleen aan. Dus besluiten ze te scheiden, zodat zij kan hertrouwen met een man die wel kan werken. Aan de huwelijkskandidaten stelt de koppige Tuya echter wel een eis: ze moeten bereid zijn de zorg voor Bater op zich te nemen.

Wat dat doet met Tuya, Bater, hun twee kinderen, de verliefde buurman, de oude schoolkameraad die rijk is geworden in de stad en nu een kans ziet om de liefde van zijn leven te veroveren – het laat zich allemaal raden. Als die emoties breed uitgespeeld waren, zou de film een draak van een melodrama zijn geworden. Maar op één moment na, een zelfmoordpoging van Bater, blijft alles zo impliciet dat ‘Tuya’s marriage’ tot het einde blijft boeien.

Het directeurtje van het museumpje

635

Vanochtend heb ik een plaatje van de profeet van internet gedownload, uitgeprint en met plakbandjes vastgemaakt aan een cellofaantje met zeven plakjes ham dat ik toevallig nog in de koelkast had liggen. Omdat ik geen koran in huis had, heb ik het resulterende pakketje in een boek gestoken van Gerard Reve, omdat die homo was en ooit iets over ezels heeft gezegd. Toen ben ik op de fiets naar Boijmans van Beuningen gestapt om het tentoon te laten stellen.

Ze wilden het niet hebben. De directeur haalde het in zijn hoofd om te zeggen: “Het ziet er interessant uit als object, maar ik vind dat kunst vragen moet stellen, tot nadenken stemmen, niet een bot politiek statement maken dat alle discussie doodslaat. Kunst moet de geest van de toeschouwer openen, niet sluiten.”

Het is toch een schandaal! Zo’n directeurtje dat mijn vrijheid van meningsuiting beknot met een beroep op zijn opinietje over wat kunst dient te bewerkstelligen en wat niet. Daarom zoek ik nu de publiciteit. De media vinden namelijk wel alles over de profeet interessant. En er zijn altijd wel politici die dan ineens vinden dat ze een directeur moeten vertellen wat hij in zijn museum dient neer te zetten.

Rashid en de vrouwen van Gauguin

634

“In de gangen van het huis hoorde ze haar dochters. Ze kwamen in pyjama naar haar toe, haastig, alsof de dag een boot was die ook zonder hen kon wegvaren.”

Zo luidt een van de fraaiste zinnen uit ‘Afkomst’ van Rashid Novaire, het Rotterdams Leescadeau 2007. In de novelle gaat een alter ego van Novaire op zoek naar zijn Marokkaanse en Duits-Poolse voorouders. De kwaliteit van het boekje is nogal wisselend. Sommige passages lijken veel rijper dan andere. De scenes in de ouderlijke garagebox zijn bijvoorbeeld nogal houterig, terwijl de begrafenis van oma Ute vloeiend uit de pen gestroomd lijkt.

“Hoewel ze aan de vrouwen van Gauguin doet denken, heeft Joanne met haar ongenaakbare voorkomen, haar licht gepoederde huid en haar felgroene ogen die op de eeuwigheid staan afgesteld, opeens iets van een personage uit een misdaadserie.”

West

629

Zo heet de tweede roman van Walter van den Berg, die zich afspeelt in Osdorp. De hoofdrollen zijn voor de broers Ron en Cor, die elkaar niet zo heel erg mogen. Dat heeft te maken met hun verhouding tot Erik, een ex-vriend van hun moeder, die haar regelmatig in elkaar sloeg.

Walters sterke kant is het volstrekt kaal en emotieloos neerzetten van zijn karakters, in zijn debuutroman ‘De hondenkoning’ en opnieuw in ‘West’. Dat, gekoppeld aan de spanningen, leidt tot een beklemmende sfeer die elk moment gewelddadig kan worden. Heel veel plot heeft ‘West’ niet, al wordt snel duidelijk dat het op een confrontatie tussen beide broers zal uitdraaien.

Een minpunt van de roman is dat Walter (wiens eerste literaire publicatie ik ooit nog eens begeleid heb voor Passionate) aan het eind bezwijkt voor de verleiding om de psychologie van Cor expliciet te maken en bovendien in de mond te leggen van diens vriend Robbie, die eerder in het boek nou niet direct naar voren komt als een groot mensenkenner. Het leidt tot een anticlimax aan het slot van een sterk verhaal.

Rock ’n roll church

628

Gisteravond in de Remonstrantse Kerk: presentatie van het boek Antiscene, over de Rotterdamse punk/kraakscene van de jaren tachtig en negentig. Toch een beetje een rare omgeving voor een optreden van de Stink Sisters, maar anderzijds: de raddraaiers van toen zijn er niet jonger op geworden. De sfeer was er meer een van sentiment dan van woede.

Eigenlijk had deze avond in Waterfront moeten plaatsvinden, want dat is via een heleboel tussenstations uit deze antiscene voortgekomen. Een enkeling werkt er na al die jaren nog, maar ik kan me best voorstellen dat velen zich er na de hardhandige verjongingskuur van de afgelopen anderhalf jaar niet helemaal meer thuis voelen. En toch, for old time’s sake, zou het een mooie avond geweest zijn voor het vernieuwde Waterfront cafe.

De politicus als voorzitlezer

621

Om redenen die ik nooit helemaal kan volgen, schijnen politici uitstekend geschikt te zijn om literaire prijzen uit te delen. Nu Wim Deetman weer, voor de AKO 2008. Het zou natuurlijk kunnen zijn dat literaire critici zo’n onbedwingbare neiging hebben om elkaar in de haren te vliegen dat een door de wol geverfde compromissenbakker als voorzitter de enige mogelijkheid is om een winnaar te doen vaststellen.

Enfin, interessant fenomeen, dat de politicus natuurlijk ook de nodige kudo’s oplevert in cultureel minnend Nederland. Fijn dus, dat Femke Halsema in de junior league ook meedoet.

Schiet een beetje op, Jesse

620

Tweeënhalf uur duurt ‘The assassination of Jesse James by the coward Robert Ford’. Dat is aan de lange kant voor een film die nauwelijks plot kent en des te meer sfeer. Eigenlijk gebeurt er niet veel meer dan dat James en Ford om elkaar heen draaien in een eindeloze fascinatie die steeds dreigender vormen aanneemt naar mate ze meer aan elkaar gewaagd raken.

Het opbouwen van die sfeer kost tijd en het is absoluut de moeite waard om een volstrekt onromantisch ‘wilde westen’ (de film speelt zich af in het zuiden van de VS, maar de gefilmde landschappen verraden de Canadese Rockies) te ervaren. De cameo van Nick Cave, die de muziek schreef, is ook leuk. Al met al een bijzondere western, doordacht en goed geacteerd, maar wel een hele zit.